Page 393 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 393
thoả mãn, tự cho mình đã hoàn thành công nghiệp, mái vui chơi
hưởng thụ. Sau khi lên ngôi rồi, không làm được gì ích quốc lợi
dân to lớn. Chừng như quân đội cũng chưa được chú ý đúng mức,
thao luyện công phu đê thành hùng mạnh cao cường.
Đông Định vương Nguyễn Lữ không phái là tướng thật giỏi,
nhiều lần đã thắng trận là do cùng đi với các anh, giữ thành thì
nhiều lần hị địch tấn công, đã phải sớm rút lui. Lại cũng không
phải là quan cai trị giỏi. Miền nam đất phì nhiêu lại còn nhiều nơi
hoang phế mà không cử doanh điền sứ chiêu mộ dân công đi khai
thác. Không kén được người anh tài trấn thủ các dinh, dùng nhiều
ít quan cũ của chúa Nguyễn không trung thành, chúng không
ngăn nổi hoạt động của tôi tớ Phúc Anh. Đông Định vương không
thọ, cuôl năm 1787, về Quy Nhơn ôm chết.
Sau vụ phong vương chia đất không lâu có sự hất hoà giữa
anh em Nhạc và Huệ. Bắc Bình vương đem nhiều quân vào vây
đánh Quy Nhơn. Quân đôi bên đánh nhau ròng rã ba tháng kịch
liệt, cùng có nhiều người chết. Bắc Bình vương phải bắt thêm dân
đi lính. Thái Đức phải gọi trấn thủ Gia Định là tưống Đinh Văn
Chân về giúp. Bị đánh ngặt quá, Thái Đức phải thân lên thành
kêu khóc, gọi em hảo rằng: Nỡ lòng nào nồi da nấu thịt như thế.
(Tục người Bình Định đi săn được hươu, nai gì thì lột da ra làm
nồi mà nấu thịt ngay đấy). Nguyễn Nhạc có ý bảo rằng cùng da
cùng thịt, nỡ nào hại lẫn nhau vậy. Bắc Bình vương động lòng,
giải vây, rút quân về Phú Xuân. Sau vụ này, có sự phân chia lại
đất Quảng Nam, lấy bến Ván (nay giáp giới hai tỉnh Quáng Nam,
Quảng Ngãi) làm ranh giới.
NHÀ HẬU LÊ MẤT NÍỈÒI VUA
LẼ CHIÊU THỐNG LÊN NGÔI - Chúa Trịnh Khải bị diệt, quân
Tây Sơn đã rút vê nam trao quyền bính vê vua nhà Lê. Tiếc rằng
Chiêu Thông không nắm giữ được quân đội, không có tài quyết
đoán, mà đình thần không có ngưòi kinh luân, thấy có giặc thì bỏ
chạy, giặc đi rồi thì kéo nhau ra, bàn ngược bàn xuôi, người định
lập lại nghiệp chúa, kẻ muôn tôn phù vua Lê. Bán thân Chiêu
Thống muôn nắm giữ hoàn toàn quyền chính, bãi bỏ nhà chúa,
nhưng thiếu tài đức để làm việc lớn, lại không có lực lượng gì hùng
mạnh đế sai khiến được quần chúng.
Đảng Trịnh lại nổ lên gồm một sô quan võ. Một nhóm tôn
phù Trịnh Lệ, nhóm khác tôn phù Trịnh Bồng, tranh giành nhau.
393
