Page 389 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 389
cấn làm thái tử. ưu binh đòi lập hoàng tôn Duy Kỳ thuộc dòng
đích. Chúa đã do chúng dựng nên, vua cũng lại sắp do chúng dựng
nên nôt, nên chúng không còn coi ai ra gì nữa.
Trong lúc ỏ kinh thành, kiêu binh đang làm loạn thì quân
Tây Sơn tiến đánh nên cơ nghiệp nhà Trịnh phải đổ nát.
NGUYỄN HỮU CHỈNH - Hoàng Đình Bảo khi trấn thủ Nghệ An
có nhiều thủ hạ giỏi, trong đó có Nguyễn Hữu Chỉnh, ngvròi huyện
Chân Lộc, Nghệ An, con một thương gia giàu có lớn, thi đỗ hương
công năm 16 tuổi, tính hào hoa, lắm cơ trí, nhiều can dảm, lại có
tài biện bác. Trước theo Hoàng Ngũ Phúc, thường đi đánh giặc
biến, giặc sỢ lắm, gọi là chim dữ, từng đem cừ và ấn kiếm cho
Nguyễn Nhạc. Ngũ Phúc mất, Hữu Chỉnh theo Hoàng Đình Bảo,
cháu và là con nuôi Ngũ Phúc. Hoàng Đình Bảo bị kiêu binh giết.
Hữu Chỉnh vào bàn với trấn thủ Nghệ An Vũ Tá Giao tự lập xứ
Nghệ. Tá Giao không dám làm. Hữu Chính bỏ vào Quy Nhơn theo
vua Thái Đức. Thái Đức tin dùng, đãi làm thượng tân. Hữu Chỉnh
bàn mưu định kế ra đánh lấy Thuận Hoá và đất Bắc Hà.
QUÂN TÂY SƠN RA ĐÁNH BẢC HÀ LẦN t h ứ n h ấ t - Nguyễn Huệ
lấy được Thuận Hoá, hội quân tướng bàn sai người sửa sang đồn
Đông Hải và định giữ địa giới cũ ở sông La Hà. Nguyễn Hữu
Chỉnh bàn nên thừa thắng tiến đánh ra Đàng Ngoài (Bắc Hà).
Nói: Ong phụng mệnh ra đánh một trận bình ngay được đất
Thuận Hoá, uy linh cả chôn Bắc Hà. Phép dùng binh, một là Thời,
hai là Thế, ba là Cơ. Có ba điều đó thì đánh đâu được đấy. Nay
Bắc Hà tướng lười, quân kiêu, triều đình không kỷ cương. Nay
nhân lấy huy thanh này đem binh ra đánh, làm gì mà không
được? Dịp tổt không nên bỏ. Bắc Hà hiện không có ai là nhân tài,
có vua lại có chúa. Họ Trịnh tiếng rằng phù Lê, thực sự hiếp chế.
Người nước không phục. Nay “phù Lê diệt Trịnh” thì thiên hạ ai
chẳng theo. Không có lệnh trên thì kiêu mệnh là lỗi nhỏ. Tướng ở
ngoài có thê hành động không phải theo mệnh vua. Dịp tốt lập
nên công nghiệp to lớn không nên bỏ.
Nguyễn Huệ sai Nguyễn Lữ ở lại giữ Thuận Hoá và sai người
về Quy Nhơn báo tin đi chinh bắc. Thái Đức tự thoả mãn với đất
cũ chúa Nguyễn, không có chí muôn thông nhất giang sơn nước
nhà, vội sai người ra ngàn lại, nhưng không kịp.
Nguyễn Huệ sai Nguyễn Hữu Chỉnh đem thuỷ hình đi tiên
phong vào cửa Đại An, đánh lấy kho lương thực ở hên sông VỊ
Hoàng. Nguyễn Huệ tự đem binh đi sau, ước với Hữu Chỉnh đến
389
