Page 397 - Việt Sử Kỷ Yếu

sang Quảng Tây được tuần phủ Tôn Vĩnh Thanh đôi xử tô"t. Thái
hậu xin với quan nhà Thanh giúp đỡ, tâu xin vua Thanh cử binh
tướng sang quân Tây Sdn. Tổng đốc Lưỡng Quảng Tôn Sĩ Nghị bàn
với liêu thuộc: Nuớc Nam xưa thuộc Hán, Đường. Nay thòi thế đổi
thay, người nước không giữ nối. Đây là cơ hội tốt cho ta chiếm lấy
làm quận huyện. Tôn Vĩnh Thanh dè dặt hơn nói: Đem quân ra
ngoài biên giới là việc lớn, lợi hại không phải nhỏ. Nguyễn Huệ lại là
người anh tài. Chi bằng đóng quân không đánh, đợi Lê và Tây Sơn
đánh nhau, cả hai hên mỏi mệt, bấy giờ sẽ thừa cơ chiếm lấy.
Tôn Sĩ Nghị dâng biểu lên vua Thanh Cao Tông, niên hiệu
Càn Long: An Nam là đất cũ của Trung Quốc. Nếu phục hưng nhà
Lê rồi, đặt thú hĩnh giữ lấy nước, thê là vừa phục tồn nhà Lê, vừa
được đất An Nam, cả hai việc.
Càn Long tán thành, điều động binh sĩ bôn tinh Quảng
Đông, Quảng Tây, Vân Nam, Quý Châu, tất cả 29 vạn người, kế cả
chiến binh và dân phu, chia làm bôn đạo, do Tôn Sĩ Nghị tổng chỉ
huy, tiến vào xâm lược nước ta. Đạo quân thứ nhất do Tôn Sĩ Nghị
và đề đốc Hứa Thế Hanh chỉ huy theo đường Lạng Sơn tiến vào
Thăng Long. Đạo thứ hai do tri phủ sầm Nghi Đông chỉ huy, theo
đường Cao Bằng tiến xuôLg. Đạo thứ ba do đề đôc 0 Đại Kính chỉ
huy, theo đường Tuyên Quang tiến xuông, đóng ơ Sơn Tây. Đạo
thứ tư quan vùng Vạn Ninh, Quảng Yên tiến vào đóng Hải Dương.
Càn Long vạch phương hướng chiến lược, triệt để lợi dụng
mâu thuận giữa nhà Lê và Tây Sơn, để chiếm nước ta dễ dàng,
bảo Tôn Sĩ Nghị: Việc quân không nên hấp tấp. Hãy đưa hịch
truyền thanh thế khiến vua quan nhà Lê hỢp nghĩa binh đi đánh
trước, thử xem sự thề thế nào. Nếu ngvíời Nam thuận theo Lê tất
gắng sức đánh Nguyễn Huệ. Đại binh đến sau, không khó nhọc
mấy mà nên công. Nếu người Nam nửa theo đằng nọ, nửa theo
đằng kia, Nguyễn Huệ không chịu lui thì hãy dụ Nguyễn Huệ quy
thuận, ta làm ơn cả cho hai bên, phong đất bắc cho tự quân, đất
nam cho Nguyễn Huệ. Đóng đại binh kiềm chế cả hai bên, rồi sẽ
xử trí sau.
QUÂN NHÀ THANH XÂM NHẬP ĐẤT N ư ớc TA - Mùa dông năm
1788, bôn đạo bộ hình nhà Thanh rầm rộ kéo sang nưỏc ta, không
gặp ngăn trở gì. Tướng giữ Lạng Sơn Phan Khải Đức hàng giặc.
Nguyễn Văn Diệm rút quân về Kinh Bắc. Ngô Văn Sơ ở Thăng
Long viết thư đứng tên giám quốc Lê Duy cẩn xin với Tôn Sĩ Nghị
hoãn binh. Giặc ào ạt kéo xuông tựa như nước vỡ bờ. Các tướng

397