Page 339 - Việt Sử Kỷ Yếu

không có cả quyền phủ quyết. Bên nhà vua gọi là triều đình, bên
nhà chúa là phủ liêu. Mọi công việc đều do bên phụ chúa định
đoạt cả nên người ta thường chỉ dùng chữ phủ liêu, ít biết đến
triều đình.
Triều đình vẫn giữ hệ thông quan lại cũ, trên có 3 chức thái,
3 chức thiêu, đến 6 bộ: lại, hộ, lễ, binh, hình, công. Triều đình chỉ
là hình thức.
Bên phủ chúa có đặt ra các chức tham tụng và bồi tụng.
Tham tụng ngang với tể tướng hồi trước. Bồi tụng đứng sau tham
tụng. Năm 1718, chúa Trịnh Cương lại đặt ra 6 phiên bên phủ
chúa, cũng như 6 bộ, đế coi mọi việc chính trị.
Về việc võ bị, có ngũ phủ: trung, đông, tây, nam, bắc quân
phủ. Mỗi phủ có đặt đô đốc phủ, có quan tả hữu đô đốc coi việc
quân. Năm 1664, chúa Trịnh Tạc đặt thêm chức chưởng phủ sự và
thự phủ sự coi hết các quân.
Họ Trịnh đổi các đạo làm trấn. Đàng Ngoài có 11 trấn: Nghệ
An, Thanh Hoa, Sơn Nam, Sơn Tây, Kinh Bắc, Hải Dương, Thái
Nguyên, Hưng Hoá, An Quảng, Tuyên Quang, Lạng Sơn và phủ
Phụng Thiên (gồm vùng chung quanh Tháng Long và Tháng Long
gồm hai huyện Thọ Xương và Quảng Đức).
ơ cấp trấn, 3 ty: trấn, thừa, hiến kiêm giữ mọi việc. Đứng
đầu trấn có chức trấn thủ. Riêng Cao Bằng, Lạng Sơn, Nghệ An,
vì việc biên giới quan trọng nên đặt chức đốc trấn, còn Thanh Hoa
thì đặt chức lưu thủ. Trấn thủ đều là đại thần. Trịnh Tráng cử các
con đi trâ"n thủ 4 nội trấn: Sơn Nam, Sơn Tây, Hải Dương, Kinh
Bắc. Các trấn khác là ngoại trấn.
Dưới cấp trấn có phủ, huyện, châu và xã.
Quan lại được tuyển dụng bằng cách thi cử. Người đỗ đạt
được cất nhắc tuỳ tài năng và thái độ đôl với nhà chúa. Người
được phép đi thi hương đều phải qua những đợt xét duyệt lý lịch
và trình độ văn hoá từ xã, huyện. Hạt nào có nhiều người xin đi
thi thì bị hạn chế hớt, như xã không quá 20 người. Sô" người đỗ
tiến sĩ không nhiều. Năm 1670 nhiều nhất 31 người, còn thường
chỉ 4, 5 người.
Ngoài ra có chế độ tiến cử. Phàm người có học hành chính
thuật, có thể làm được chức thư lệnh thì các quan tiến cử kê tên
dâng lên bộ lại thuyên bố’ nhậm chức. Ai cử được người giỏi được
khen thưởng, nếu là người không xứng đáng, làm việc tham ô mà
không bày tỏ ra ngay thì phải tội lây.
339