Page 338 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 338
lập làm quận huyện, có thể vì thấy các tiền triều đều đã thất bại
trong công cuộc này.
CỎNG VIỆC HỌ TRỊNH LÀM ở MIỂN BẤC
VIỆC BANG GIAO VỚI TRUNG QUỐC - Sau vụ Minh Vạn Lịch
năm 1599 phong Lê Thế Tông làm An Nam Đô Thông Sứ, triều
đình Lê Trịnh vẫn nạp công đều đặn cho nhà Minh, mặc dầu bên
Minh sang thế kỷ XVII đã loạn lạc. Năm 1647, Bắc Kinh và Nam
Kinh đã bị nhà Thanh chiếm, triều đình ta còn nạp cống cho Minh
Vĩnh Lịch ỏ Quảng Tây. Vua Minh phong Lê Chân Tông (có sách
chép phong thái thượng hoàng Thần Tông) làm An Nam quốc
vương và phong chúa Trịnh Tráng làm phó quốc vương.
Năm 1663, nhà Thanh đã thống nhất hoàn toàn Trung Quốc, sai
sứ sang dụ vua ta triều cống. Chúa Trịnh Tạc sai sứ đem đồ cống sang
Yên Kinh, cầu phong cho vua Lê. Nám 1667, Thanh Thánh Tông
Khang Hy phong Lê Huyền Tông làm An Nam quốc vương.
Từ đấy hai nước thông hoà. về sau có mấy vụ lôi thôi về biên
giới, cũng được trang trải xong xuôi. (Có vụ họ Vũ ở Tuyên Quang
nạp đất Vân Nam, bên ta xin lại, sẽ nói ở sau).
VIỆC BANG GIAO VỚI Nước AI LAO - Xưa Nguyễn Kim lập vua
Lê Trang Tông ở nước Lan Xang, từng đóng quân nhiều năm ở đấy
nên có sự quan hệ tốt đẹp giữa nước ta và Ai Lao. Từng bị Miến
Điện xâm chiếm, Lan Xang sang thế kỷ XVII giành lại được độc
lập. Dưới vương triều Xu li nha Vong Xa, Lan Xang hưng thịnh.
Chúa Trịnh Tạc đặt quan hệ ngoại giao tô"t. Vua Lê gả con gái cho
vua Lan Xang để thắt chặt mối quan hệ giữa hai nước.
Sau cuộc chính biến tại Viên Chăn, thủ đô Lan Xang, năm
1700, chúìa Trịnh Căn đưa ông Lô (Triệu Phúc) vốn cư trú chính
trị bên ta về nước và yểm hộ cho lên làm vua. ông Lô thần thuộc
nước ta. Ba năm sang công một lần.
Say này, Lan Xang bị chia cắt làm 4 tiểu quốc: Luang
Prabang, Viêng Chăn, Bát sắc và Trấn Ninh. Các tiểu vương dựa
vào ta (Đàng Ngoài) hay Xiêm La.
VIỆC TIÊU TRỪ TÀN TÍCH HỌ MẠC - Đã chép ở mục chiến tranh
Trịnh Mạc trên.
QUAN CHẾ - Thòi Lê Trung hưng, còn gọi là Hậu Lê, nước ta
có vua lại có chúa. Vua chỉ giữ hư vị, chúa mới thực sự nắm hết
mọi quyền chính trị và quân sự. Mệnh lệnh do sắc chỉ nhà vua
truyền ra, nhưng mọi việc đều do nhà chúa sắp đặt cả. Vua cũng
338
