Page 104 - Việt Sử Kỷ Yếu
P. 104
dựng nên một nước người Thái, ly khai với Đại Việt, nhưng lại là
dồng minh. Điều dáng khen nhất của ông là đã không phụ Lý
Thái Tông tha chết, không dánh chiêm trên đ<ất Đại Việt, mà tá(3
bạo dám tranh cường với nước lớn Trung (ịuôc.
ơ Cao Hẳng nay còn có đền thò Nùng Trí Cao. Quốc dân sắc
tộc 'rhái (Tày) rất tôn sùng vị anh hùng này.
LÝ THẢNH TỔNG 1054 -1072 huý NHẬT TÔN (1023 - 1072)
Niên hiệu: Long Thuỵ Thái Bình 1054 - 1058,
Chương Thánh Gia Khánh 1059 - 1065,
Long Chương Thiên Tự 1059 - 1067,
Thiên Huống Bảo TưỢng 1068,
Thần Võ 1069 - 1072.
Năm 1054, thái tử Nhật Tôn, con trương Thái Tông lên ngôi,
tục hiệu vua Lý Thánh Tông.
Đổi quôc hiệu là Đại Việt, hỏ tiêng Cô nôm, dồng nghĩa với
Đại cũng là to lớn.
ĐỨC Độ VUA LÝ THÁNH TÔNG - Thánh Tông là vua nhân từ. có
lòng thương dân. Năm 1055, tháng 10 âl, tròi rét lắm, Thánh Tông
báo các quan tả hữu; “Trẫm ở trong cung có lò sưởi, áo lót cừu còn
rét, nghĩ thương tù phạm giam trong ngục, chưa biết ngay gian,
cơm không no. áo không kín mình, giỗ rét khổ thân, lỡ có chết
không đáng tội, thật là thương tâm”. Vậy hạ lệnh cho hữu ty phát
chăn chiêu và mỗi ngày hai lần phát cơm. Lại một hôm, năm 1064
ra ngự xử kiện, có công chúa Động T'hiên đứng hầu hên, Thánh
'Pông chi’ vào công chúa bảo ngục lại rằng: “Lòng trẫm yêu dân
cùng như yêu con vậy. Hiềm vì dân chúng ngu dại, làm càn phải
tội. Trẫm rât thương xót. Từ nay về sau, không cứ nặng nhẹ, đều
khoan giảm”.
Vì vua nhân từ nên trăm họ đều mên phục, trong khi ngài ơ
ngôi, ít có giặc giã.
VIỆC CHÍNH TRỊ - Các vua trước chăm lo việc bình định. Đến
đời vua Thánh Tông, các thổ tù không còn ai ngang ngạnh nữa,
đều quy phục triều đình. Nước đưực thái bình. Thánh Tông mở
mang văn học, xây dựng Văn Miếu, đắp tượng Khổng tử, tứ phối
và thất thập nhị hiền, khuyên khích người đi học. Văn học nho
phát triển bắt đầu từ đấy. Việc này được các sử gia nhà nho cực
lực khen ngợi.
104
