Page 107 - Việt Sử Kỷ Yếu

Thịnh, Mạc Hiển Tích, võ có Lý Tlníòng Kiêt, tài giỏi giúp vua.
Cũng đáng kế là thịnh thời.
LINH NHÂN HOÀNG THÁI HẬU - Ỷ Lan thần phi, khi con nôì
ngôi, được tôn là Linh Nhân hoàng thái hậu. Linh Nhân tính ghen,
bất bình việc Dướng thái hậu nhiếp chính, bắt giam Dương thái hậu
và 76 thị nữ vào ngục tôì, rồi đem giết cả. Thực là tàn ác. (Về sau,
thấy Nhân Tông không có con, hốì hận, phát tiền kho nội phủ chuộc
những con gái nhà nghèo đã bán đợ mình, đem gả cho những người
goá vự. Lại dựng chùa thờ Phật trước sau hơn cả trăm sơ đê sám hối
và rửa oan cầu siêu cho các người bị giết ngày trước).
LÝ ĐẠO THÀNH - Lý Đạo Thành là người tôn th ất, tính đoan
chính, làm thái su' phụ chính N hân Tông thời còn nhỏ, hết lòng lo
việc nước. N hững lúc sớ tấu, hay nói đến việc lợi hại của dân.
Q uan thuộc thì chọn người hiền lương cất nhắc lên để làm việc.
Thời bấy giờ, trong sửa sang việc chính trị, ngoài đánh nhà Tôhg,
phá quân Chăm . Nhờ tôi hiền tướng giỏi nên mới thành đưỢc công
nghiệp thịnh trị.
CÁC VIỆC SỬA SANG TRONG Nước - Tuy có bận về công việc
đánh dẹp, mọi việc chính trị trong nước không bị bỏ trễ.
Bấy giờ mới hắt đầu đắp đê Cơ Xá để giữ kinh thành khỏi
ngập lụt. Việc đắp đê khơi đầu từ đó.
Việc học hành mơ mang khởi thuỷ từ thòi Thánh Tông, nay
phát triển thêm nhiều. Tầng lớp nho sĩ bắt đẩu thành hình. Trong
việc kén chọn người làm quan văn, triều đình ít còn dùng các nhà sư.
Năm 1075, mở khoa thi minh kinh bác sĩ và thi nho học tam trường,
lấy người có văn học ra làm quan. Khoa thi đầu tiên này lấy được 10
người. Lê Văn Thịnh đỗ đầu, cho vào hầu vua học. Năm 1076, lập
Quốc tử giám, bổ những người có văn học vào dạy. Năm 1086, mở
khoa thi chọn người tài bổ làm quan trong Hàn Lâm viện. Mạc Hiển
Tích trúng tuyển được bố’ Hàn Lâm học sĩ. Nho học nước ta khởi đầu
thịnh lên từ thòi bấy giờ. Bản thân Lý Nhân Tông cũng hay cũng
hay làm thơ và bài minh khắc vào chuông chùa.
Lý Nhân Tông nhiều lẩn hạ chiếu định rõ thêm về hình phạt
các tội trạng. Rất chú ý đến việc bảo vệ nông nghiệp. Tội trộm
trâu phải trừng trị râT nặng, xử 100 trượng, phạt 1 thành 2. Cấm
ngặt mổ trâu bò trộm, phạm tội xử 80 trượng, đồ làm khao giáp,
vỢ xử 80 trượng, đồ đi phục dịch trong quân đội. Tổ chức 3 nhà
làm một bảo, không được giết trâu của mình ăn thịt. Ai làm trái bị
trị tội.
107