Page 99 - Việt Sử Kỷ Yếu

phản, bị bắt giêt. Năm 1042, châu Văn làm phản. Khai Hoàng vương
đi đánh, không phá được. Năm 1043, Phụng Càn vương đi đánh, dẹp
yên. Đồng thời, Khai Hoàng vương đi đánh châu Ái, cũng thắng. Từ
đấy, tình thê mới yên. Năm 1050, còn có người động Vật Dương miền
tây bắc Cao Bằng làm phản, sớm bị dẹp yên.
CÁC VIỆC CHÍNH TRỊ, LINH TINH - Lý Thái Tông, tuy phải đi
đánh dẹp luôn, vẫn không bỏ việc chính trị trong nước, bao giờ
cũng đê lòng thương dân. Những năm mất mùa đói kém, đem của
kho chẩn cấp cho dân nghèo và miễn thuế cho họ. Mỗi lần thắng
lớn khi đi đánh giặc về, xá thuế hay giảm thuế hàng 2, 3 năm.
Thường sửa sang đường giao thông thuỷ bộ, đặt nhà trạm để chạy
giấy công văn. Trong cung hậu phi 13 người, ngự nữ 18, nhạc kỹ
100. Đặc biệt có việc mượn người dạy các cung nữ học dệt gấm vóc,
đem phát gấm vóc của nhà Tống trong kho may áo ban cho các
quan, tỏ lòng vua không thích dùng hàng tơ lụa Trung Quốc. (Ngô
Sĩ Liên bàn: Trong việc này, trong cái tốt, còn có cái tốt hơn nữa:
không quý của lạ, tỏ ra giữ đức kiệm ước. Ban cho các quan, tỏ ra
hậu đãi kẻ dưới).
Trước Thái Tổ thường tự mình xét xử việc kiện tụng. Thái
Tông cũng theo như thế. Từ năm 1040, giao thái tử Khai Hoàng
vương xét đoán tâu lên mà xem xét lại. Thái Tông sửa định luật
hình. Trước kia, trong nước việc kiện tụng, nhiều quan giữ việc
hình câu nệ, khắc nghiệt; thậm chí có những vị bị oan uổng, vua
lấy làm thương xót, sai trung thứ sảnh định luật lệnh châm chước
cho thích dụng với thòi bấy giò, chia ra môn loại, điều khoản, làm
ra sách Hình luật. Sách luật ban ra, dân lấy làm tiện. Bấy giờ là
nàm 1042. Đây là bộ luật đầu tiên của nưốc ta, nay không còn
truyền lại. Chừng như bộ luật này không được hoàn đầy đủ lắm
nên Thái Tông và các vua Lý sau thường hạ chiếu bô túc, như cho
người già, trẻ, được chuộc tội bằng tiền, trừ khi phạm tội thập ác;
cấm mua hoàng nam (dưới 18 tuổi) làm nô; cấm làm thịt trâu bò;
các tội ăn trộm lúa, mạ, nhất là trộm trâu bò bị trừng phạt rất
nặng đê bảo vệ nông dân sản xuất. Hình phạt thời bấy giờ, ngoài
sự đánh trượng, có tội trộm phải chặt ngón tay ngón chân. Tội
phản nghịch phải xé thịt băm xương.
Lý Thái Tông cũng tôn sùng Phật, hay xây chùa, đúc chuông
nhưng không nhiều lắm. Trong thòi gian ông làm vua, có xây
dựng chùa Diên Hựu, tức chủa Một Cột, Hà Nội, là một công trình
mỹ thuật độc đáo.

99