Page 68 - Việt NamVăn Minh Sử

cho mọi người biết các thứ thần linh trú ở gốc cây, hốc đá, các thứ hồn
thiêng trong cá những con vật (rán, ngựa, cọp ...) có khả năng sinh phúc
giáng hoạ cho người, cũng như các hồn ma, quỷ, yêu quái cần phải cúng
cấp trừ yểm.
Đó là gốc phát sinh những tin tưởng phiếm thần, chưa gọi được là
tín ngưỡng tôn giáo và cũng chưa có người quan niệm được thật rõ hệ
thống trật tự của thần linh cùng thế giới vô hình nơi sinh hoạt của các
thẩn linh ấy.
ớ ngay địa hạt này, so với Ân Độ, người Giao Chi cũng chậm tiến.
Như đã nói trên, khu vực địa dư có những đặc tính giống với khu vực địa
dư của Ân Độ. Nhưng dáng lẽ phải nảy ra những nhà tu hư vô, dấm hồn
triền miên trong cuộc sống thần bí mà tạo dimg những hệ thống tư tưởng
siêu hình vĩ dại như tại Ân Độ thì đã lại không có gì cả. Người ta chỉ hạn
sự hiếu mãnh lực của thê giới vô hình vào phạm vi mục tiêu phục vụ nhân
sinh, nghĩa là vì cần dùng trong của cuộc sống thực tế, thì người ta phải
tin như vậy thôi, khổng vì một thao thức tìm tòi chân lý về nguồn gốc của
vũ trụ và đời sống. Ây cũng là tại rừng rậm cũng chưa thật là rậm, núi cao
cũng chưa thật là cao, không có hẳn những nơi biệt lập khởi đời sống
phàm tục để trầm tư, và cá khu vực quả là còn chật hẹp, ngay cho sự rong
ruổi kiếm sống thường ngày của các bộ lạc. Có thể chắc rằng sự kiếm
sống đã auá chật vật nên bắt buộc con người phải thực tế ở mặt dất, ngay
trước mắt, nhiều hơn là thả hồn đến những từng trời xa thẳm ở đâu đâu.
Vì vậy, có thể kết luận rằng sự dãi ngộ của thiên nhiên đã hạn chế,
con người Giao Chí lạí ở mức làng nhàng, không có gì xuất sắc về
phương diện siêu hình thần bí, mà như đã nói ở chương trên, về phương
diện thực tế thì người Giao Chỉ cũng lại bị bó gối vì những tin tưỏfng
phiếm thần, không tiến hoá được.

71