Page 50 - Việt NamVăn Minh Sử

mà có thay đổi đi phần nào chế độ Mường cũ thành chế độ quan Lang.
Nhưng phần lớn hàng Lang vẫn cha truyền con nối như những tù trưởng
cũ. Do đó, có thể căn cứ vào sống hiện lại của họ mà đoán được phần nào
cuộc sống cũ.

QUYỂN UY CỦA TÙ TRUỎNG
Tù trưởng tuy chưa đến độ là thay trời trị dân nhưng có quyền thay
dân để cảm ứng với quỷ thần mà cẩu đảo, khu trừ ma quỷ, giúp dân an cư
lạc nghiệp và có quyền triệu tập dân lại sai bảo làm những việc cần dùng
thuộc phạm vi gia đình tù trưởng hay chỉ huy đi chinh chiến các nơi.
Sách Tuỳ Thư Địa Lý Chí viết: “Từ núi Ngũ Lĩnh đến hơn hai mươi
quận phía Nam, cúc rợ đều đúc đổnẹ lùm trống lớn. Khi mới hoàn thành
để ở giữa sân, đặt rượu mời đồng hào. Người đến dự có trai gái nhà giầu
lấ\ vùng hạc làm chiếc thoa lớn cầm đánh vào trốiUị, xong rỏi để lại cho
chủ nhân, gọi là thoa đổng cổ. Chúng hav chém giết nhau gây thù oán.
Muốn đánh nhau thì đánh vào trống ấy, người kéo đến cuồn cuộn như
máy vần. Kẻ nào có trống lủ Đô Lão. Quần chúng đổng tình suy tôn và
tùng phục ”
Vậy là tù trưởng có quyền tôn giáo. Chỉ riêng tù trưởng mới cảm
thông được với thần linh bằng tiếng trống. Lại có quyền lãnh chúa, tụ dân
lại cũng bằng tiếng trống và chỉ huy người ra mặt trận cũng bằng tiếng
trống nữa.
Sự tích núi Đồng cổ với đền thờ Đồng cổ Sơn Thần (còn ở Thanh
Hoá) chép là: “đời vua Hùng Vương đem quân vào dẹp giặc, khi cắm trại
lại, ở chân núi Khả Lao, đến đêm vua nằm mơ thấy sơn thần tâu sáng
mai sẽ xin có tiếng trống đồng giúp nhà vua thắng trận. Sáng mai khi lâm
trận, quả nghe có tiếng trống văng vẳng trên trời, quân sĩ nức lòng nên
thắng trận. Vua phong cho thần là Đồng c ổ Sơn Thần và đổi tên núi lù
Đồng Cổ Sơn, trong đền còn cái trống cổ bằng đồng"
Truyện nằm mộng không biết đâu mà tin là có hay không. Duy
truyện ấy có thể khiến ta đoán là đã có một vị tù 'trưỏíng thúc trống kéo
dân tới đánh giúp vua để thắng trận và khi chết thì được vua phong chức
cho dân thờ với cái trống là kỷ vật.
Ngoài ra, tù trưởng còn có một quyền về kinh tế nữa, có lẽ là sự góp
thuế của dân ở các làng.
Trong sử nhà Minh có truyện Lưu Hiểu, năm đầu Vạn Lịch đi đánh
dẹp Từ Châu, thu phục được 80 trại, bắt dược trồng đồng Chư Cát tới 93
chiếc. Tây Man A Đại khóc mà rằng: “tiếng trống lớn là quý nhất có thể
52