Page 179 - Việt NamVăn Minh Sử

cho vua khỏns nhớ biết một chuyện RÌ cả. sử không thấy chép, ấy là
khổns thấy chép có gì vào kho lầm của vua. còn cống phẩm thì vẫn phải
đều đều hàng nám gửi về đủ sô.
Có vậy thì những thứ sử, thái thú mới yên lành được.
Và khi đã được những thượng quan của triều đình che chở cho như
vậy. những quan lại ở ngoài biên tự nhiên tha hồ hoành hành vơ vét.
Những quan lại ấy ở các châu quận, nếu phe nọ chống đối phe kia thì còn
đỡ. nhưng nêu họ khống có mâu thuẫn với nhau thì dân càng khổ và quý
tộc ban xứ còn khổ hơn.
Trơng vòng 100 nãm tr. CN. các thế hệ thái thú, thứ sử ít thì cũng
vài chục người. Dân chúng đã khổng hề nhớ một ai cá, mà qua đầu kỷ
nguyên dương lịch chi ghi ơn cớ Tích Quang và Nhâm Diên.
Tích Quang là thái thú Giao Chỉ từ dời vua Bình Vương nhà Tây
Hán vào qUcãng năm thứ hai, thứ ba gì ở thế kỷ thứ nhất. Người ấy hết
lòng cho việc khai hoá, dạy dân diều lỗ nghĩa nên dược dân kính phục.
Nhâm Diên làm thái thú Cửu Chân từ năm Kiến Võ nhà Đông Hán,
tức là sau biến cố Vương Mãng (23 s. CN) đã chỉ dẫn thêm cho dân về
kỹ thuật canh tác lại dem tục lệ cưới hỏi của Trung Quốc truyền bá trong
nhân dân, cùng giúp đỡ nhân dân bằng cách bắt những lại thuộc góp
lương bổng của mình cho những kẻ nghèo đói để cưới vợ lấy chồng'"
Ngoài hai người ấy thì loàn là tham quan lại trong guồng máy
hành chính.
Khi cổ biến cố Vương Mruig'"’. thì ở dây đúng là lúc Tích Quang
làm thái thú. Vì nơi đây là biên viễn, dường sá hiểm trở, vả các quan lại

Nhâm Diên ớ Cửu Chân được 4 nãin thì được thăng chức về Tàu làm quan chỗ
khác. Dàn chúng ái mộ lạp đền thờ. Có người lấy tên Nhâm đặt cho tên con cái để
ghi nhớ còng đức và tỏ lòng biết ơn.
Vương Mãng chiêm ngôi cứa vua Hiếu Bình đổi quốc hiệu là Tán, và làm một
cuộc cách mạng xã hội toàn diện, cùng bó hết aíc loại luật lệ của nhà Hán.
1- Không thu thuế ruộng như cũ mà thu hốt ruộng đất cùa tư nhân lại làm của
nhà nưỏc. và thi hành phép tinh đicn không cho tư nhân mua bán ruộng đất.
2- Câm tư nhân không được dúc tiền như nhà Hán đã cho phép và cấm tích trữ
các thứ tiền cho liền tệ cúa nhà nước có giá mà lưu thông trong loàn quốc.
3- Đặt ra chức quan ngũ quân đế bình giá hàng hoá mà giữ cho mức sinh hoạt
không cao vọt lén.
4- Lập lệ nhà nước bỏ vốn ra mua hàng hoá của tư nhân khi khống bán được,
dế bán lại cho người liéu thự.
5- Đặt ra chức quan tư thị dô dịnh giá thực phám, mỗi năm bốn lần cho người
mua bán tuân theo.
i i ' i
t i i r í T ì
m
6- Đặt chức quan Tuyên Phủ dề xuâì cỉia công cho dân nghèo vay nhẹ lãi. ^
188