Page 90 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

nghề nông, ở mục thuê đinh, chúng ta đã thấy thứ thuế
đặc biệt của các nhà công nghệ. Suy rộng ra, ta có thể
gọi thuế ấy là thuế sản vật. Từ đời Lý Thái Tôn, những
sản vật ở rừng và ở biển, sừng tê, ngà voi, hương, trầm,
tre gỗ, hoa quả, mắm, muôi, đã bị đánh thuế rồi. Triều
Trần cũng đánh thuế đủ các thứ sản vật. Đòi Cảnh Trị
triều Lê (Hiến Tôn) định giá những sản vật như tơ lụa,
vải, giấy, mật, rưỢu, hương, muối, dầu, sơn, lu ghè,
gạch, ngói, củi, gỗ, bạc, đồng, kẽm, sắt để trừ bớt thuê
thân cho những người nộp một phần thuế bằng sản vật.
Đòi Bảo Thái (Lê Dụ Tôn) lại chia sản vật ra kim loại,
mộc loại, thủy loại, hỏa loại, thổ loại, dụng vật loại, thập
vật loại, phụng sự thập vật loại, để định giá mà trừ vào
ngạch thuế như ở đời trưốc. Lệ ấy ở triều Nguyễn cũng
còn thi hành theo.
Ngoài thuế sản vật ra còn có nhiều thứ thuế khác
lược kê sau này, theo chế độ ở Nguyễn triều.
Quan thuê đánh các tàu bè ngoại quôc thông thương
ở các cửa biển và các phụ đầu nước ta. Thuế ấy trải mấy
triều vẫn có một mục đích như nhau là để hạn chế sự
xuất cảng các sản vật trong nưóc.
Thuê ghe thuyền đi lại các sông, mỗi tháng phải nạp
một lần mỗi suất từ 5 tiền đến 10 quan, tùy theo ghe
thuyền nhỏ lớn.
Thuê đánh cá ở các sông ngòi, hồ đầm cho tư nhân
hoặc xã thôn trưng; thuê đồ chài lưới mỗi người ngư
thiệp phải nộp.
Thuê đò, thuê chợ cho tư nhân hay xã thôn trưng.
Trong các thuế sản vật có mấy thứ như thuế quế,
thuế muối và thuế kim thuộc ta có thể gọi là các thứ

92