Page 84 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

bao nhiêu tiền và thuê đinh, rồi do lý trưởng và hương
chức tùy liệu mà phân bổ cho dân làng, tùy theo vật lực
của mỗi người, chứ không theo lệ nhà nưốc mà bô cho
mỗi người một suất nhất định. (Theo lệ nhà nưóc thì ở
làng không có công điền, mỗi suất đinh là 2 tiền có công
điền thì mỗi suất là 4 tiền. Ngoài ra còn có tiền đầu lạt
hay là mần tiền mỗi suất nhất luật là 1 tiền).
Lại còn một điều nên chú ý là theo nguyên lý thì sô"
dân đinh trong hộ tịch không khi nào được kém năm
trước, cho nên trong một năm, nếu có người bỏ đi nơi
khác hay chết đi, thì xã thôn cũng cứ phải lo nộp đủ
tổng suất cho nhà nưóc, mà đến kỳ đại tu thì xã thôn lại
phải lấy người khác mà điền vào chỗ những người về
đào hạng và tử hạng ấy.
Kỳ thu thuê thì tùy từng địa phương mà định. Từ
Quảng Bình đến Bình Thuận cứ mỗi năm một vụ thuế,
khởi đầu từ tháng tư đến tháng bảy. 0 Nam Việt cũng
mỗi năm thu một vụ, khởi tự tháng giêng đến tháng tư.
Từ Nghệ An đến Thanh Hóa ngoại cùng các trấn ở Bắc
Thành, mỗi năm thu làm hai vụ, mùa hạ thì khởi tự
tháng tư đến tháng sáu, mùa đông thì khởi tự tháng
mười đến tháng mười một.
Thuê thân là thứ thuê đánh đại đa sô" nhân dân trong
nước là nông dân. Còn những người làm công nghệ, tức
là công tượng, tuy được dự vào hạng miễn sai, nhưng lại
phải nộp một thứ thuê riêng nặng hơn thuê thân. Các
nhà công nghệ họp thành cuộc, cứ 10 người trở lên thì tổ
chức được một cuộc, có thuê bộ riêng. Người đứng đầu
phường gọi là cuộc trưởng phải thu thuế nộp quan.
Thuê" ấy hoặc nộp bằng tiền hoặc nộp bằng sản vật, như

86