Page 79 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

sự phá thác soi sông cho thuyền bè đi lại được tiện‘*’.
Trải các triều Đinh, Lý, Trần, Lê, Nguyễn, triều nào
cũng chú ý về việc thủy lợi. Song việc giao thông đường
thủy chỉ ở các miền lưu vực sông Nhị Hà, sông Thái
Bình ở Bắc Việt, sông Cửu Long, sông Đồng Nai ở Nam
Việt là mở mang được nhiều. Các phụ đầu trọng yếu ở
các miền ấy là Hà Nội, Nam Định, Hải Phòng ở Bắc, Sài
Gòn, Mỹ Tho, cần Thơ ở Nam. Các sông ngòi xứ Trung
Việt, trừ sông Mã ỏ Thanh Hóa, còn thì ngắn và dốc (từ
giải Trường Sơn chảy ra biển) chỉ có thể dùng ở miền hạ
lưu cho nên không có giá trị giao thông như các sông ở
hai xứ Nam Bắc.
Ngày xưa dọc bò biển có những sông đào thông các
phá và các sông lón với nhau, có thể liên lạc thường
xuyên Thuận Hóa và Hà Nội. Ngày nay vì có đường bộ
và đường xe lửa thuận tiện, nhân dân cùng Chính phủ
không chú ý đến con đường thủy ấy, nên các sông đào
phần nhiều bị lầy bùn. Song các ghe thuyền của dân
miền biển vẫn thường lợi dụng gió mùa để thông thương
trong khắp ba xứ. Ngoài ra còn có những tàu biển của
công ty Les Chargeurs réunis suốt năm liên lạc các hải
cảng lốn ở Bắc Việt, Trung Việt và Nam Việt. Song sự
giao thông hải đạo ấy không có cơ phát đạt vì có đường
bộ và đường xe lửa cạnh tranh.

Sử chép rằng Cao Biển dùng phép phù thuỷ, xui Thiên Lôi phá những
thác ghểnh ở các sông để cho thuyền bè đi được. Thiên Lôi ấy có lẽ là Cao
Biền dùng thuôc súng chăng? (Trần Trọng Kim, Việt Nam sử lược).

81