Page 82 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

Đức thứ nhất (1470) thì định cứ ba năm sửa hộ tịch một
lần gọi là tiểu điển, sáu năm sửa lại một lần, gọi là đại
điển. Mỗi làng phải khai sô" chính hộ và khách hộ. Trước
hết thì thi sĩ tử ai biết chữ khá thì cho vào hạng học
nhiêu; thứ đến xét hạng chức sắc; sau cùng xét các hạng
dân đinh, chia làm: Tráng hạng, hay lính hạng, quân
hạng, dân hạng, lão hạng, cố hạng, cùng hạng. Từ đời
Hồng Đức, thuê đinh không theo sô ruộng nữa mà định
nhất luật mỗi người đồng niên phải đóng 8 tiền.
Đến đòi Huyền Tôn (1664) thì bỏ cách duyệt tuyển
ngày trưóc mà dùng lệ khai ỏ hai xứ Nghệ An và Thanh
Hóa, và lệ binh ở các trấn. Theo phép mới này, nhà nưóc
không cần theo định kỳ duyệt lại hộ tịch như trước, mà
chỉ làm một lần nhất định, hoặc bằng theo lòi khai của
xã trưởng mà thôi. Thuê đinh mỗi suất là 1 quan 8 tiền.
Năm Bảo Thái thứ tư, chúa Trịnh Cương sửa lại ngạch
thuế đinh gọi là dung, định rằng con trai từ 17 đến 19
tuổi là hoàng đinh, từ 20 đến 49 là chính đinh, từ 50
đến 59 là lão hạng, từ 60 tuổi trở lên là lão nhiêu. Hạng
chính đinh phải nộp mỗi người 1 quan 2 tiền và 4 bát
gạo, còn hạng sinh đồ cùng hoàng đinh và lão hạng thì
đưỢc miễn thuế. Ngạch thuê điệu là các thứ thuế phụ
đòi trước để sung vào các việc tê tự và công tác của nhà
nước, nay dồn lại thành một thứ, mỗi suất đinh phải
nộp 6 quan tiền.
Đến triều Nguyễn vua Gia Long bình nội loạn và
định cuộc thống nhất rồi, thì lập lại hộ tịch ngay; đến
đòi Minh Mệnh sửa lại đại khái chia nhân dân ra những
hạng sau này:
a) Tráng hạng gồm những người cường tráng, là hạng

84