Page 78 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

các miền sinh sản ở Đông Pháp đều có ôtô liên lạc vói
nhau.
Việc giao thông muốh cho nhanh chóng hơn, việc vận
tải muôn cho mạnh mẽ hơn, cần phải có xe lửa. về
đường sắt cũng như về đường bộ, xứ Nam Việt vẫn có
sốm hơn Trung Việt và Bắc Việt. Đường xe lửa Sài Gòn
- Mỹ Tho làm xong từ nàm 1886 là một đưòng có quan
hệ kinh tế; còn đường Hà Nội - Lạng Sơn ở Bắc Việt làm
xong từ nám 1897 và năm 1900 thòi có tính chất dụng
binh hơn. Cái chương trình đường xe lửa Xuyên Đông
Pháp (Transindochinois) quan Toàn Quyền Doumer dự
định, thì năm 1904 đã thực hành được ba đoạn: Hà Nội-
Vinh, Tourane -Đông Hà, Sài Gòn-Nha Trang. Năm
1928 làm xong thêm một đoạn Vinh-Đông Hà, còn một
đoạn Nha Trang-Tourane năm 1936 đã khánh thành.
Thế là hiện nay đường xe lửa đi song với đường thiên lý
suốt từ Nam Quan (Lạng Sơn) cho đến Mỹ Tho rồi
(1714km), Đường Xuyên Đông Pháp ấy là dây liên lạc
chính trị và kinh tê của ba xứ Nam, Trung, Bắc. Ngoài
đường ấy, Chính phủ còn quản giám đường Pnom Pênh-
Battambang dài 340 km, đường Bến Đồng Xổ-Lộc Ninh
dài 69 km; đường Hải Phòng-Việt Nam dài 859 km làm
đường thông miền thượng du Bắc Việt ra biển và làm
đường xâm nhập cho thế lực nưốc Pháp ở miền nam
Trung Hoa, thì Chính phủ nhường cho một công ty quản
lãnh.
Ngày xưa nước ta không có đường xe lửa mà đường bộ
thì hiếm hoi hiểm trở, sự giao thông phần nhiều dùng
đường thủy, cho nên các thành thị xưa tất hay đóng ở bò
sông. 0 Bắc Việt từ đời Bắc Thuộc, Cao Biền đã chú ý về

80