Page 66 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

buôn để kiếm thêm đồng lòi. Có người đi cả ngày đến tối
về nhà tính chỉ lòi đâu vài xu. ơ chợ nào việc buôn bán
có hơi quan trọng là thấy có một vài nhà buôn bán Hoa
Kiều lũng đoạn lợi quyền. Một mặt họ mua những vật
thổ sản dư dật, như lúa, gạo, bắp, đậu, bông, sắn để bán
đi nơi khác, hoặc chở ra ngoại quốc, một mặt họ bán cho
dân quê những tạp hóa như vải lụa, thuốc men cùng đồ
ngoại hóa khác, nhất là hàng tàu.
Ó thành thị sự buôn bán thịnh hơn ở nhà quê vì
thành thị thường là trung tâm điểm về kinh tế của một
tỉnh hay một miền. Những nhà buôn nhỏ các chợ nhà
quê thường đến đó để lấy hàng về bán, hay là đem đồ
thổ sản mua ở các địa phương tập trung ở đấy. Song ở
thành thị cũng như ở nhà quê, người Việt Nam chỉ buôn
bán vặt, những hàng khá nhất là mấy hàng tấm hàng
đồng bán lẻ, chứ các cuộc buôn sỉ và cất hàng to đều ở
trong tay người Hoa Kiều.
Việc buôn bán bằng ghe thuyền thì ở sông cũng chỉ do
huyện này sang phủ khác, xa lắm là do một tỉnh đi sang
tỉnh bên mà thôi; còn ỏ biển thì ghe thuyền nhỏ không
thể rời xa ven bờ, cho nên những nhà hàng hải táo bạo
nhất cũng chỉ đi xứ này sang xứ khác ở trong phạm vi
Trung, Nam, Bắc Việt thôi.
Trừ nước Tàu ra thì nước ta xưa vốn không có thông
thương với ngoại quốc, song việc mậu dịch này cũng ở
trong tay người Hoa Kiều, họ chở phẩm vật của Trung
Quốc sang bán ở nước ta, rồi lại cất hàng thổ sản của ta
mà chở về nước họ.
Từ nửa đầu thê kỷ 15, có một ít người Nhật cũng đến
buôn bán ở nước ta, rồi đến thê kỷ 17, các lái buôn Âu

68