Page 39 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

làm phân. Người ta lại còn biết lấy bùn, đá vôi, hoặc
muối để bón đất cho thêm tốt, hay để đổi tính đất cho
hỢp với thứ cây trồng.
Đến như phân hóa học thì vì giá đắt quá nên dân quê
biết nó có lợi mà không thể dùng được, chỉ có ở Nam
Việt người ta dùng nhiều mà thôi.
ơ các nưốc ván minh thường có những hội canh nông
(concouire agricoles) để tưởng lệ nông nghiệp. 0 nước ta
cũng có nơi tổ chức những hội như thế, ví như hội thi
lợn lớn hay hội thi xôi (gạo nếp) ở một vài miền trong
tinh Thái Bình''».

Thủy lợi

Ta đã biết rằng tổ tiên ở nước Văn Lang xưa đã biết
lợi dụng nước sông lên để đem nước vào ruộng. Vì lúa là
một côc loại cần có nưóc luôn mới sông và lón được, dân
quê phải hết sức làm thê nào cho nước ở ruộng khi nào
cũng có cho nên ngay từ đòi mới biết trồng lúa, nghĩa là
từ đòi thượng cổ, họ đã phải chăm lo về vấn đề thủy lợi.
Xưa nay công cuộc thủy lợi của dân ta là một cuộc tranh
đấu kiên nhẫn và không ngừng với tự nhiên đề giành
lấy phần đất cày cấy cho càng ngày càng rộng. Vấn đề
thủy lợi có quan hệ mật thiết vói sinh mệnh của dân tộc,
cho nên không những nhân dân lo liệu mà Chính phủ
cũng ra sức kinh dinh. Chương trình thủy lợi của Chính
phủ xưa nay đại khái là ngăn ngừa nước lụt ở các sông
lớn; lo đem nước vào các ruộng cao; lo tháo nưốc ở

Theo mục Technique agricole trong sách Le Paysan du delta Tonkinois
cùa Goutou.
41