Page 308 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

bản hạt, rồi báo cáo về triều để soạn sách địa dư. Sang
triều Nguyễn khi vua Gia Long đã thống nhất nam bắc
thì Trịnh Hoài Đức dâng sách Gia Định thông chí, chép
địa dư miền Nam Việt. Ngoài ra còn có bộ An Nam chí
của Phạm Đình Hổ, bộ Nhất thống địa dư chí của Lê
Quan Định và bộ Đại nam nhất thống chí của Cao Xuân
Dục. Các sách ấy đại khái theo từng địa phương mà
chép những tên núi sông, phong cảnh, sự tích và sản vật
của mỗi nơi mà không có địa đồ làm chứng. Điều khuyết
điểm lớn nhất của các sách địa dư cũng như của các
sách sử học là biên chép vụn vặt, không có tổ chức và hệ
thống gì.

Người ta cho rằng người Việt Nam cũng như người
Trung Quốc, không có não khoa học vì nhiều nguyên
nhân nhất là vì ngôn ngữ văn tự của ta cụ tượng và mơ
hồ, phương pháp suy luận của ta không biết qui nạp và
diễn dịch nên không thể phát biểu được những sự thực
về quan niệm khoa học; lại thêm tính thủ cựu và tính
khinh thị vật chất là hai đặc điểm của triết học đông
phương làm tiêu một tinh thần phê phán và tinh thần
tiên thủ, cho nên đôl với tự nhiên ta chỉ có thái độ tiêu
cực mà thôi. Vì các lẽ ấy mà khoa học kinh nghiệm tuy
có chút đỉnh, mà khoa học thực nghiệm thì tuyệt nhiên
ta không biết đến.
Nhưng từ khi có ảnh hưởng âu hóa, ta thấy rằng
người mình cũng có thể nghiên cứu khoa học và thu
được kết quả tương đương; những thanh niên du học ở

310