Page 23 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

cận có quan hệ thân thích hay nhân thích, chứ các lạc
hầu, lạc tướng khác, vị tất họ đã hoan hỷ thừa nhận bà
là bá chủ đâu. vả chăng ở một xã hội không thống nhất
như xã hội phong kiến, không thể có sức đoàn kết lâu
dài, cho nên khi lòng hăng hái buổi đầu đã nguội mà
thấy đại đội Mã Viện kéo đến thì phần nhiều người sỢ
họa phải ra đầu hàng. Bởi vậy Mã Viện được người bản
xứ giúp sức, đánh đuổi Trưng Vương rất gấp, khiến hai
chị em bà bại trận nhảy xuốhg Hát Giang tự trầm^'\
Mã Viện thắng trận bèn bỏ hẳn chế độ phong kiến cũ
mà lập chế độ quận huyện như ở Tàu (thòi ấy là triều
Hán). Các lạc hầu, lạc tướng, một phần thì sỢ luỵ bỏ
trốn vào rừng, một phần thì bị bãi truất. Còn các bồ
chính (quan thế tập bậc dưới) ở tổng, ở làng thì có lẽ
cũng còn giữ quyền thê tập như ở các miền thượng du
Thanh Hóa và Hòa Bình bây giò. Bọn này cùng vói trú
dân Trung Hoa dần dần thành một lóp quí tộc mới, thay
cho lớp quí tộc xưa đã tiêu diệt.
Đem so sánh lịch sử ta với lịch sử Tàu thì sẽ thấy
rằng nước ta từ Mã Viện đã thoát hẳn chế độ phong
kiến xưa, cũng như Trung Quốc từ nhà Tần. Từ rày vê
sau sự du nhập văn hóa Trung Hoa không còn trở ngại
gì nữa, cho nên đến thế kỷ thứ mười, khi người Việt
Nam bắt đầu cuộc chinh phục nam tiến thì phàm lễ
nghi, học thuật, văn tự, nghệ thuật, tôn giáo cho đến
chế độ gia tộc và chính trị, xã hội, đều là theo văn hóa

Theo H.Mageto (études d'histoirê d'Annam) thì bộ tướng của Mã Viện
đánh đuổi luôn hai bà đến miền Kim Khê hay cẩm Khê hai bà bị bắt và bị
giết cùng vói một nghìn binh sĩ; quân Tàu đem thủ cấp hai bà về nộp ở Lạc
Dương (Kinh Đô nưóc Tàu).
25