Page 225 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

Trong dân gian còn một sự sùng bái rất trọng yếu là
sùng bái các tổ sư bách nghệ. Mỗi nghề nghiệp đều phải
thờ một vị tô sư, hoặc là ngưòi thủy tổ phát minh ra
nghề ấy, hoặc là người thứ nhất đem nghề ấy ỏ nơi khác
truyền lại cho dân làng nào hay miền nào. Nhưng phần
nhiều người ta chẳng biết vị tổ sư ấy là ai, cho nên
người ta thường xem tô sư là một vị thần bảo hộ cho
nghề nghiệp. Mỗi năm đến ngày nhất định, các nhà
nghề thường theo phường'*^ họp nhau lại để làm lễ tổ.
Mỗi khi bắt đầu kinh dinh một việc quan trọng cùng khi
hoàn thành công việc, người ta đều phải làm lễ tổ sư.
Thợ mộc, thợ nề làm nhà, thợ ghe đóng ghe thuyền, thợ
xe nước ở Quảng Ngãi, ngoài hai lễ khởi công và hoàn
tất, còn phải làm nhiều lễ trong khi đương làm công
việc. Lễ tê cờ của quân lính ta ngày xưa, cũng có thể
gồm vào loài lễ tổ sư như thê cả.
Trong sự tín ngưỡng quỉ thần của dân chúng, còn có
một thứ thần rất phổ thông ta có thể gọi là thần tự
nhiên (esprits de nature) để phân biệt với các hạng quỉ
thần đã kể ở trên, tức như thần đá thần cây. Người ta
tin rằng có nhiều hòn đá có thần ở, nhất là những hòn
đá kỳ hình quái tượng ở hang động hay ở trưốc cửa đền
chùa, hoặc những hòn đá ở giữa ghềnh hoặc ở bờ biển
thường nguy hiểm cho ghe thuyền. Những cây đa, cây
đề, cây si, cây thị, cây đại là những cây hay có thần ỏ,
người ta thường gọi là tinh (mộc tinh). Những con tinh
ấy, có khi không phải là thần tự nhiên, mà lại là linh
hồn của những người con gái chết phải giờ thiêng,

( 1) Xem mục "Công nghệ tổ chức".

227