Page 226 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

thường hay hiện hình ra để chọc ghẹo con trai.
Về thần tự nhiên ta có thể kể những bà Ngũ hành,
nhất là bà Hỏa hay đốt cháy nhà để ra oai, cùng là
những thần Sơn Xuyên, Tinh Tú, Nhật Nguyệt, Vân,
Vũ, Phong, Lôi, Kỳ, Lăng, Phần, Diễn mà nhà vua tê ở
lễ Nam Giao.
Cá voi cũng đưỢc thò như một vị thần bảo hộ của dân
miền biển, cũng như Cọp, (ông Cọp, ông Ba Mươi) thì
được dân miền rừng thờ.

*
* *

Từ thế kỷ 16, 17 cơ đốc giáo do các giáo sĩ Bồ Đào
Nha và Pháp Lan Tây truyền sang thì ở nưóc ta lại có
thêm một thứ tôn giáo mói theo nghi thức La Mã giáo
hội. Đầu tiên có cô" Diego Advarte người Tây Ban Nha
năm 1596 đến xứ Đàng Ngoài, lần mò được vua Lê cho
phép truyền giáo, sau vào Đàng Trong cũng được chúa
Nguyễn cho hành động tự do. Nhưng tiếp đó vì có tàu
binh Tây Ban Nha tới cửa Hàn, chúa Nguyễn sinh nghi
bèn đuổi cố Diego Advarte và cấm đạo. Đến năm 1615,
có cố Prancois Brezoni và bốn người khác cũng thuộc về
Dòng Tên (déuites) nhò cách giao thiệp khôn ngoan
mềm mỏng mà được giảng đạo ở Đàng trong. Nhưng sự
truyền đạo ở nước ta mà có cơ sở vững vàng là từ cố
Alexamdre de Rhodes là một người tài năng lỗi lạc đến
nưóc ta vào năm 1624, khi ở Bắc, khi Nam; trong
khoảng 22 năm, đã hóa được rất nhiều người và đã khảo
sát kỹ càng về ngôn ngữ, lịch sử địa lý của nước ta để

228