Page 163 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

chính trị của ta.
Đây xin lược cử những chính sách cứu tế của nhà
nưỏc từ triều Gia Long về sau.
1) ơ tỉnh lỵ và các phủ huyện đều có lập nghĩa
thương là những kho trữ súc, hoặc trích một phần lúa
thuế, hoặc lấy lúa nghĩa quyên của tư nhân bỏ vào để
đến thời cơ cận thì đem lúa ấy giúp cho dân nghèo.
2) Bình chuẩn thương, lập từ đồi Tự Đức, là những
kho lúa tương tự với nghĩa thương, chỉ khác là lúa ấy
nhà nưóc xuất tiền mua rồi đến thời cơ cận đem bán
theo nguyên giá cho dân, để tránh cái nạn lũng đoạn
của nhà buôn.
3) Dưỡng tế sở là những sở, giốhg như các sở hospices
ở tây phương, lập từ đời Gia Long, để nuôi và cho thuốc
những kẻ cùng khổ tật nguyền. Mỗi sở có một viện y
sinh săn sóc. Các tổng lý phải tìm những người đau ốm
tàn tật mà bần cùng ở trong hạt đem đến dưỡng tê sỏ.
4) Lệ khuyến quyên nạp có từ đời Minh Mệnh, khiến
quan lại các tỉnh cơ hoang xuất lúa giốhg và tiền ở kho
cho dân nghèo vay để làm mùa sau, và đặt lệ thưởng
phẩm phục, bài biển, cùng cho miễn sai miễn dao để
khuyên khích người hảo tâm quyên tiền gạo để cứu kẻ
đói khổ.
5) Từ đời Gia Long có lệ chẩn tai thương để cứu tế
những kẻ bị nạn thủy hỏa đạo tặc.
6) Đời Minh Mệnh đặt lệ cấp tuất phát thuốc cho
những người mắc bệnh ôn dịch và giúp tiền chôn cất cho
những nhà có người chết về ôn dịch.
7) Đời Gia Long đặt lệ tuất cô cùng, bắt các chức dịch
tổng lý phải cứu giúp những kẻ lữ hành thình lình mắc

165