Page 162 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

Hoàng đế là nguyên thủ, có viện Cơ mật coi việc xung
yếu. Quan Khâm sứ Trung Việt có thể ngồi vị chủ tịch
những kỳ hội nghị của viện Cơ mật. ó dưới quyền
Hoàng đế, có các bộ Quốíc vụ (bộ Lại, bộ Tài chính, bộ Tư
pháp, bộ Học chính, bộ Công nghệ mỹ thuật, bộ Xã dân
Kinh tê) mỗi bộ có một quan Thượng thư một hay hai
quan Tham tri, một hay hai quan Thị lang và Tá lý,
cùng các thuộc quan ở các ty tào. 0 bên các cơ quan
hành chính trung ương ấy thường gọi là Nam triều, có
viện Dân biểu thay mặt cho dân để đạo đạt ý nguyện vói
Chính phủ, trực tiếp thông thuộc với bộ Lại.
ơ các tỉnh thì có các quan Tổng đốc hay Tuần phủ là
quan đầu tỉnh, quan Bô chính coi vê việc hộ, quan Án
sát coi về việc hình, ơ những tỉnh nhỏ thì có quan Quản
đạo. ớ các phủ, huyện, châu thì có Tri phủ, Tri huyện
và Tri châu. Những quan lại ấy kiêm cả việc hành chính
và tư pháp. Theo nguyên lý thì các quan lại bản xứ ở
dưới quyền trực tiếp của Nam triều, nhưng theo sự thực
thì các quan Thượng thư các bộ phải ở dưới quyền giám
đốc của quan Khâm sứ, cũng như các quan tỉnh phải ở
dưới quyền giám đốc của quan Công sứ, cho nên ta có
thể cho rằng những quan lại Nam triều cũng chỉ là chức
viên thừa hành của Chính phủ bảo hộ mà thôi.

IV. - CỨU TẾ VÀ TƯƠNG TẾ

ở các nước văn minh ngày nay, sự nghiệp xã hội cứu
tê và nhân dân tương tê đã thành việc rất phô thông. 0
nưóc ta ngày xưa những sự nghiệp ấy cũng thịnh lắm,
mà theo cách thức rất thích hỢp với tình hình kinh tê và

164