Page 107 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

người nào dùng lòi thô tục dâm đãng làm cho người đàn
bà đến xấu hổ mà tự tử thì phải xử đến hình giảo giam
hậu. Điều 12 khoản ấy thì định rằng nếu người nói lời
tục tĩu dâm đãng ấy mà không cô" ý làm nhục, nhưng
người đàn bà nghe thấy cũng lấy làm xấu hổ mà tự tử,
thì phải xử hình trượng nhất bách lưu tam thiên lý.
Dẫu vê thực tê thì những điều ấy không khi nào thi
hành, nhưng trong pháp luật có những điều ấy cũng đủ
tỏ rằng đàn bà ở xã hội ta không đến nỗi bị khinh miệt
quá như theo đạo đức nho giáo

Địa vị con cái

ơ trong gia đình con cái là một vật sở hữu của cha,
bởi thê cho nên ngày xưa cha không những có quyền
bán con, mà có khi đánh chết con cũng không có tội.
Theo luân lý tam cương ngũ thường^^* thì con cái mà
có cha thì khi nào cũng ở địa vị phụ thuộc. Cha đã là
cương của con, cũng như vua là cương của tôi, thì quyền
uy của cha là tuyệt đốì, mà con thì không có chút quyền
gì cả. Cha đốỉ với con cái phải nghiêm, mà con đốỉ với
cha phải hết sức hiếu. Theo nho giáo thì hiếu là đứng
đầu trăm nết. Cốt tử của hiếu là "vô vi" và "vô cải"

Tam cương là: cương vua tôi, cương cha con, cương vỢ chồng. Theo
thuyết ấy cha có quyền uy tuyệt đốl đối vói con, chồng có quyền uy tuyệt
đốì đốì vói vợ cũng như vua có quyền uy tuyệt đối đốì vỏi tôi. Ngũ thường
tức là ngũ luân là "cha con thì có tình thân, vua tôi thì có nghĩa, vỢ chồng
thì có phân biệt, lốn nhỏ thì có thứ tự, bè bạn thì có lòng tin". Luân vua tôi
thuộc về luân lý quốc gia: luân bè bạn thuộc vê luân lý xã hội; còn ba luân
kia thuộc về luân lý gia đình. Luân cha con thì cốt cha nghiêm con hiếu,
luân vỢ chồng thì cốt chồng xưống vợ theo, luân anh em thì cốt anh thân
em kính.
109