Page 25 - Văn Hóa Tộc Người Nùng

Từ lâu, đồng bào đã có tập quán cày ải qua đông, kết
thúc trước tết âm lịch. Nhò đó, đất được phơi khô sẽ
bở, tơi, gặp mưa dễ ngấu, nát ngay, làm cho đất tốt,
thêm chất dinh dưỡng cho cây trồng, khi cấy, lúa
mau tốt. Tục ngữ Nùng và Tày có câu: "Ruộng cày
tháng Chạp, gánh thóc khó (nhọc) trên vai".
Đối với những thửa ruộng, đám ruộng lầy thụt
không thể cày bừa được, người ta vẫn bắt gặp
phương thức canh tác "thủy nậu". Người ta dùng
thừng dài buộc hàng chục con trâu lại với nhau rồi
cho xuông ruộng quần sục, chỉ sau vài tiếng đồng
hồ đất được quần nhão. Tiếp đó, người ta cào bằng
mặt ruộng là có thể cấy được ngay. Đây cũng là
cách làm thường gặp ở nhiều tộc người miền núi
Việt Nam, Nam Trung Hoa và Đông Nam Á. Nước
là yếu tố hàng đầu trong kỹ thuật liên hoàn của
canh tác nông nghiệp, là mạch máu trong quá
trình sản xuất nông phẩm đốì với các cư dân chung
sống cùng một thung lũng, vùng rẻo thấp ở miền
núi. Tục ngữ Nùng và Tày có câu: "Ruộng mà
ngâm được nước lâu, thóc mới thóc củ đè nhau
trong bồ".
Do địa hình mấp mô, chỗ cao chỗ thấp khác
nhau nên ruộng đất ở đây mang tính chất bậc
thang là phổ biến. Việc dẫn nước vào ruộng để
tưới cho cây trồng phải dựa vào hoàn cảnh cụ thể.
Người Nùng có nhiều sáng kiến ứng xử với các trở
ngại trong sản xuất. Họ làm phai, đắp đập chắn
nước ở sông suôi, xây dựng các hệ thông cọn nưóc...
rồi thông qua hệ thống mương máng dẫn vào
ruộng. Ngày nay với nhu cầu thâm canh - tăng vụ,

23