Page 37 - Văn Hóa Tộc ười Khơ Mú

Khi lúa mọc cao khoảng một gang tay, ngưòi ta
bắt đầu làm cỏ lần thứ nhất. Lần làm cỏ này rất
quan trọng, vì nếu không, cỏ dại sẽ mọc nhanh, lấn
át cả cây lúa mầm, ảnh hưởng đến năng suất. Lần
làm cỏ thứ hai khi lúa sắp trổ bông. Công việc lần
này chủ yếu là phát lộc cây non, nhổ các lùm cây
dại mới mọc, phát dây dợ xung quanh nương để
hạn chế sâu bọ, chim, sóc đến phá hoại. Ngoài ra,
mỗi nhà đều dựng một chòi nương, cắt cử người
đến ngủ để bảo vệ. Xung quanh nương thường được
gài các loại bẫy chim, thú. Khi lúa đã trổ bông rồi
chín vàng, người ta dựng các bù nhìn bằng rơm,
quấn giẻ, dựng các cột nứa chẻ nhỏ rồi nốì dây
đến chòi, thỉnh thoảng lại kéo, giật tạo ra âm
thanh xua đuổi chim thú. Buổi tối người ta đốt các
đông lửa xung quanh nương đề phòng lợn rừng đến
phá hoại.
Trong thòi gian này, các bản Khơ-mú đều có
quy ước dành cho việc chăn thả gia súc nhằm bảo
vệ mùa màng.
Thu hoạch là khâu cuối cùng của quá trình
canh tác. Công việc này chủ yếu do từng gia đình lo
liệu. Trước khi thu hoạch, người ta dựng sẵn kho
thóc bên cạnh chòi nương. Lúa gặt ngày nào được
phơi tại mặt nương ngày ấy, đến chiều tốì đồng bào
thu gom lại đưa về chất vào kho thóc. Ngoài cách
dùng hép (nhíp) để ngắt, người Khơ-mú còn dùng
tay tuốt lúa. Trước đây, đồng bào không chuyển
thóc về nhà mà khi án hết mối ra nương gùi tiếp
về. Ngày nay, kho thóc thường được dựng ngay bên
cạnh ngôi nhà ở.

35