Page 32 - Văn Hóa Tộc ười Khơ Mú

vòng 3-4 năm cho đến khi bạc màu thì bỏ hóa 9-10
năm mới quay trở lại canh tác tiếp. Trước đây khi
dân sô" còn ít, rừng còn nhiều, phương thức canh
tác này khá ổn định.
Nhưng trong những thập niên gần đây, do áp
lực của sự gia tăng dân sô" và nạn phá rừng ngày
càng trầm trọng, việc làm rẫy luân canh truyền
thông không còn nữa, thay vào đó là phương thức
canh tác rẫy với chu kỳ mở. Theo đó, thâm niên
trồng trọt tăng lên, thòi gian hưu canh giảm xuông
người ta buộc phải bỏ rẫy cũ đã kiệt màu đê làm
rẫy mới có độ phì cao hơn. Hệ quả tất yếu của kiểu
canh tác này là dẫn tới tình trạng phá rừng, phá
tài nguyên môi trường.

CÔNG CỤ CANH TÁC
Bộ công cụ canh tác nương rẫy truyền thông
của người Khơ-mú gồm: rìu, dao, gậy chọc lỗ, công
cụ làm cỏ (va rơ), chiếc hái nhắt (hép) và chiếc giỏ
đựng hạt giống đeo bên hông khi gieo vãi. Trong bộ
công cụ làm rẫy của họ, dao và rìu là hai công cụ
quan trọng nhất, ó mỗi địa phương mỗi vùng, kiểu
dao và rìu cũng khác nhau. Chiếc gậy chọc lỗ cũng
có nhiều kiểu khác nhau về độ dài - ngắn, loại có
đầu bịt sắt hay không bịt sắt.
Đặc biệt chiếc gậy chọc lỗ của người Khơ-mú
vùng Tây Bắc có gắn một loại nhạc cụ có tên là
bung; khi sử dụng, bộ phận nhạc cụ này phát ra
âm thanh rất vui tai. Theo mô tả của Giáo sư Đặng

30