Page 149 - Văn Hóa Tộc ười Khơ Mú
P. 149
Khi mới đan xong, thường được để trên ránh bếp hun khói chống
mọt. Sản phẩm có thể dùng hoặc mang trao đổi. Công dụng của bem
như là rương, hòm cá nhân và cũng có thể như chiếc va ly. Bem ngáy
nay có nơi đã hiếm dần vi đổng bào đa sõ dùng hòm gỗ.
- Ta rò đen: Đây chinh là chiếc hóp đan bằng tre dùng để đựng đố
trang sức, klm chỉ... của phụ nữ. Kiểu cách đan thường như đan ếp mah
riêng đáy có hình bấu dục, kich thước nơi rộng nhất vào khoảng
18x7cm. Thân cao khoảng 12-15cm. Nan thường được vót nhẵn, nhỏ
hơn nan của ếp mah. Với người Khơ-mú, ta rờ đen chủ yêu để các
chàng trai tặng người bạn đời sắp cưới của mình, sản phẩm không bao
giờ bán và trao đổi.
- Sa rè (tiếng Xinh-mun là chề đo): sản phẩm có hình dáng tương
tự cái "bung". Công dụng như chiếc rổ của người Việt. Khác với bung,
sa rè được đan thoáng, thưa để khi rửa rau dễ thoát nước và các bụi
bẩn bám vào rau.
- Miên (phên phơi). Người Xinh-mun gọi là “tạt biên“. Cũng loại
phên này, có người dùng làm tấm trải bày đổ cúng và được cất giữ rất
cẩn thận.
- TY-rựa-rờ (sàng), ưm-pè-a-rờ (mẹt), chưng-ư-rờ (nia)... những
loại sản phẩm này có hình tròn, giống đồ dùng của người Việt. Chỉ khác
là cạp được buộc bằng mây theo kiểu dích dắc (hình chữ V).
Ngoài những sản phẩm trên, người Khơ-mú còn đan khờ rẹ (bồ)
để chứa thóc, ngõ trong nhà, giỏ đựng đồ vặt (kim chỉ, thuốc men...) mà
họ gọi là khToóng.
- Prô nơi (quạt lúa) người Xinh-mun gọi là plá. Quạt có hình tròn,
đường kính từ40-50cm, đan lóng mốt bằng nan mỏng. Quạt có tay cầm
và xung quanh cạp được viền bằng mây.
- Quạt bếp. Điều đáng nói, đây là sản phẩm do phụ nữ làm ra. Họ
đan loại quạt này để tặng mẹ chổng và dùng trong việc bếp núc. Quạt
thường nhỏ, nan nhuộm màu, đan lóng mốt. Người Việt có câu: “Khéo
đan lóng mốt, dốt đan lóng đôi". Đan lóng mốt đòi hỏi làm nan cầu kỳ,
nêu không, khi đan dễ bị gãy và không kin.
- Timg ai (tấm trải sàn nhà). Người Xinh-mun gọi là "sát", sản
phẩm có công dụng như tấm chiếu ở người Việt. Nó được đan bằng
nan, chế phẩm từ "choi". Kích thước của tưng ai tùy theo người đan và
sử dụng. Tưng ai đan lóng đôi, đươc gác lên rành bếp trước khi dùng.
Thường mỗi gia đinh có tâi dăm bảy tấm. sản phẩm cũng it được trao
đổi, mua bán.
Ỉ 4 7
