Page 151 - Văn Hóa Tộc ười Khơ Mú

Dụng cụ đánh bắt có gồm có đó (sày) để đơm bắt cá ở nơi nước
sâu. Khi xúc tôm, cá, cua, ốc ở ven bờ có nước cạn, người ta dùng
"mloi" cấu tạo cũng giống sày (như chiếc giỏ của người Việt, miệng to,
có hom). Các dụng cụ đánh bắt cá thường được đan lóng mốt, thưa
thoáng bằng tre chắc và dẻo.
Ngoài các công cụ đánh bắt cá, tôm... họ còn đan các loại bẫy chim
(vấp) và lồng chim (tưm mư)...

Trao đổi sán phẩm và phàn công lao động
Đồ đan của người Khơ-mú được các tộc láng giềng rất ưa thích,
ngay cả người Việt lên Tây Bắc sinh sống cũng rất chuông. Phương
thức trao đổi thường là vật đổi vật. Đến nay đã có nơi mua bán bằng
tiền mặt, nhưng vẫn còn ít.
Người Khơ-mú thường mang ếp, bung, mâm, bem... ra trao đổi
riêng có gùi không mang trao đổi với người ngoại tộc. Theo chủng tôi
có lẽ người Thái, Xinh-mun quen gánh bằng "bung". Còn người Hmóng
cũng đan gùi (lù cỏ), nhưng là loại gùi có hai quai quàng qua vai... cho
nên người Khơ-mú không bán, trao đổi được chàng? Cũng có thể họ
cấm không bán ra ngoài, cốt để dễ nhận ra người đổng tộc của mình
khi mang gùi?
Đồ đan của người Khơ-mú được đổi lấy vật gì họ thích và thiếu;
cũng có khi đổi lấy ngày công lao động của người khác trong nội tộc.
Ví dụ: một ếp mah đổi lấy hai ngày công lao động; một bem đổi lấy
ba ngày công; một mâm đổi lấy năm ngày công; một ghế đổi lấy hai
ngày công...
Đối với người ngoại tộc. đổ đan của đồng bào Khơ-mú thưởng đổi
lấy sàn vật như bông, vải, gạo... của người Thái, hay lợn, gà của người
Hmông.
Giá cả trao đổi thường không theo quy định nào, tùy thuộc vào đôi
bên. Các tộc người khác thường mang hàng đến tận nhà người Khơ-mú
để đổi lấy đổ đan. Đổng bào không mang sản phẩm của mình đi đổi
bán. Họ có mặc cảm về sự mua bán là xấu, một quan niệm rất thô sơ,
thuần phác.
Đan lát là công việc chủ yếu do nam giới đảm nhiệm (cũng giống như
rât nhiều tộc người khác). Nếu may vá, bếp núc là công việc của nữ giới thì
đan lát là công việc của nam giới. Người đàn ông Khơ-mú càng cao tuổi,

149