Page 148 - Văn Hóa Tộc ười Khơ Mú
P. 148

So với các sản  phẩm khác gùi là sản  phẩm ít bị lai tạp về kỹ thuật
         đan,  kiểu  dáng.  Hầu  như nó  còn  giữ được  nguyên  vẹn  những  yếu  tố
         truyền thống từ ngàn xưa của cộng đổng.
             -  "Mbung" (tiếng Xinh-mun  láng giềng gọi  là bung).  "Mbung"  là đồ
         đựhg  dùng  dể  gánh.  Đây  là  cách  vận  chuyển  phổ  biến  ỏ  một  số tộc
         người  như Xinh-mun,  Thái,...  Người  Khơ-mú  thường  rất  ít gánh  mà  chỉ
         "bu"  - tức  là  vận  chuyển  bằng  gùi.  Bởi vậy,  với  họ  "mbung"  lại thường
         trỏ  thành  đổ  đựhg  ngô,  lúa...  trong  nhà.  "Mbung"  có  đáy  vuông,  thân
         cao  khoảng  30-35cm.  Thân  có  nẹp  chéo  bằng  tre  chắc.  Thân  mbung
         khum  khum  như hình trái  hồng,  miệng  tròn  và  được thu  nhỏ lại  so với
         phần  thân.  Đường  kính  của  miệng  khoảng  30cm.  Hai  bên  sườn  (gần
         miệng),  người ta  làm  hai  quai  bằng  mây rất chắc để lổng đòn  vào  khi
         khiêng, gánh...
             -  Ẻp  (người  Xinh-mun  gọi  là  hiếp).  Ép  thường  có  hai  loại:  loại  to
         dùng  để  đựng  ngô,  lúa,  sau,  quả  khi  đi  nương:  loại  nhỏ  phụ  nữ  hay
         mang theo khi đi chợ.
             Hình  dáng  của  ếp  khá  đẹp  -  nó giống  như chiếc túi  đáy  rộng  và
         dẹt,  miệng  hơi thu  lại, thân có hình thang cân.  miệng có hình bầu  dục.
         Kích  thước  thường  là;  loại  to,  cao  50cm,  rộng  60cm.  Loại  nhỏ,  cao
         25cm,  rộng  30cm.  Quai thường cấu tạo giống như quai gùi.  nhưhg nhỏ
         hơn  và  có  mỹ  thuật  hơn.  Loại  ếp  nhỏ  người  Khơ-mú  gọi  là  "kniếp",
         thường  là  tặng  vật  dành  cho  bạn  gái.  Khi  đan  kniếp,  người  con  trai
         Khơ-mú  thường  bỏ  nhiều  công  sức  để  tạo  ra  các  hoa  văn  cổ  truyền.
         Nan đan được nhuộm màu  (vàng, xanh hoặc đỏ).  Loại ếp này. người ta
         hay làm quai bằng vải đỏ được may khá công phu.
             * Đổ gia dụng
             -  Bem:  Đây  là  sản  phẩm  đan  mà  người  Khơ-mú  quý  nhất.  Bem
         gồm hai bộ phận: thân và nắp. Thân là một hộp hình đa giác cao chừng
         40-45cm.  Đáy  hình  chữ nhật  có  chiều  dài  khoảng  30cm  rộng  15cm.
         Đáy được nẹp chéo xung quanh  bằng tre cứng.  Thân đan loe dần đến
         độ  cao  chừng  30cm  lại  thu  vào.  Tới  miệng,  thân  có  hình  bầu  dục với
         kích thước ngang - dọc (nơi  rộng  nhất) vào  khoảng  50x40cm.  Hai  bên
         sườn, người ta làm quai mây để xách khi di chuyển.  Nắp là khối hình đa
         giác, đáy trên có hình chữ nhật (30x15cm). Đáy có dáng võng như hình
         thuyền, hình yên ngựa.
             Bem  của người Khơ-mú có loại đan bằng nan để mộc,  loại cầu kỳ
         hơn đan  bằng  nan nhuộm màu, tạo hoa văn hình quả trám. Đây là loại
         sản  phẩm  khó  đan.  đòi  hỏi  kỹ thuật cao,  cho  nên  loại  này thường  do
         các cụ già có nhiều kinh nghiệm làm.


         146
   143   144   145   146   147   148   149   150   151   152   153