Page 150 - Văn Hóa Tộc ười Khơ Mú
P. 150

- Ẵ  dỗng (rá  đựng  thức ăn).  Cũng  như quạt  bếp,  rá  là  sản  phẩm
         của phụ nữ.  Hình dáng cũng giống như của người Việt,  nhưng không có
         cạp.  Rá là đồ gia dụng thường để tặng mẹ chồng.
             -  Phưan-đon-bloong  (mâm  mây).  Đây  là  đồ  đan  đặc  trưng  của
         người  Khơ-mú.  Các  tộc  láng  giềng  như  Xinh-mun,  Thái,  Kháng...
         thường mua và dùng mâm của họ.
             Sản phẩm được đan bằng mây và tre, gồm hai bộ phận chính. Mặt
         mâm  hình  tròn,  đan  bằng  tre  theo  kiểu  "ta  le  ho"  như đã  nói  ở  trên.
         Vành  ngoài cùng của mặt mâm được tạo bằng những sợi mây cuốn lại
         theo hình sóng. Vành này rộng chừng  10-15cm. Thân mâm là một hình
         trụ  có  chiều  cao  khoảng  15cm.  Nếu  mặt  mâm  có đường  kính  khoảng
         70cm,  thân  mâm  có  đường  kính  45cm.  Thân  đan  bằng  tre,  hình  mắt
         cáo, thưa thoáng và  mềm mại.  Vành đáy thân mâm bằng tre, vót nhẵn
         và vững chãi.
             Mâm mây là sản phẩm thể hiện rõ nhất về quy định chặt chẽ trong
         kỹ thuật đan truyền thống của người Khơ-mú.  Măt mâm chỉ cồ kiểu đan
         duy nhất là "ta le ho" - Kiểu đan  khó nhất đối với họ.  Mâm mây cũng ít
         người  biết đan,  thường chỉ có các cụ già  là người có tay nghề cao.  Bỏi
         thế, mâm mây là sản phẩm cao giá nhất.
             - Xêng-đơn-bloong (ghế mây). Ghế mây cùa người Khơ-mú thường
         có hình chóp cụt.  đáy bỏ trống mặt bịt kín bằng mây.  đan  lóng mốt, có
         đường  kính  khoảng  25-35cm.  Đỡ mặt ghế và chân đế là  hai vòng tròn
         cứng, dẻo bằng cả đoạn thân song nguyên  khối,  khớp mối  rất kín. Đáy
         và  mặt  ghế  được  khớp  lại  vói  nhau  bằng  những  mảnh  tre  dày  cao
         khoảng  20-25cm.  Những  mảnh  tre  này được nắp  vào đáy và  mặt  ghế
         theo kiểu  khớp mộng  (đục lỗ - tra tua),  bố trí theo hình chữ nhân.  Ghế
         của người Khơ-mú đơn giản, đẹp và êm,làm ra để dùng hoặc bán, tặng.
             * Đố đan là công cụ lao động
             -  Ếp mah  (tiếng  Xinh-mun  là  ếm pá).  Đây là  chiếc giỏ đựng  cơm
         khi đi nương.  (Người Thái gọi  là  "cỏn khẩu").  Ẽp mah đựng cơm nếp đi
         nương giữ được nóng lâu,  lại không bị hấp hơi. Cơm nếp được nắm cho
         nhuyễn  rồi  ấn  từng  ít  một  vào  trong  ếp  mah.  sản  phẩm  gồm  hai  bộ
         phận: thân và nắp. Đó là hai nửa hình trụ rỗng bằng tre có thể nắp khít
         vào nhau, thân được đan kép,  Người Khơ-mú có nhiều kiểu đan ếp mah
         khác nhau.  Phần giáp đáy và giáp miệng thường được đan tạo hoa văn
         hình xương cá.  Phần còn lại là  hoa văn hình quả trám.  Ếp mah thường
         để mộc rồi gác lên ránh  bếp  cho vàng và chống  mọt.  sản  phẩm được
         dùng hàng ngày trong gia đình; cũng là để trao đổi, mua bán.


         148
   145   146   147   148   149   150   151   152   153   154   155