Page 109 - Văn Hóa Tộc ười Khơ Mú
P. 109

Trong thòi  gian cúng và ba ngày hôm sau,  người lạ
    không  được vào bản.  Dân bản  nghỉ  ngđi  không lao
    động  sản  xuất,  không  ra  khỏi  bản,  không  gánh
    nước,  giã  gạo  vối  ý  nghĩa  tôn  trọng  sự có  mặt  của
   các  ma  phù  hộ  cho  dân  bản.  ó   nhiều  nơi,  lễ  cúng
   bản được tổ chức 2  lần:  trước khi  gieo hạt và trước
   khi thu hoạch lúa nương.

        Thờ cúng tổ tiên (hrôi tà dạ)
        Khác với nhiều tộc người, khái niệm về tổ tiên ở
   người  Khơ-mú  rất  sơ  khai.  Vì  thế,  tổ  tiên  ỏ  đây
   được  hiểu  như  là  "ma  nhà"  của  họ.  Người  ta  cho
   rằng  con  cháu  sông yên  ổn,  mùa  màng  bội  thu  là
   nhờ ở linh hồn của tổ tiên phù hộ.  Theo họ,  ma nhà
   (hrôi gang)  là  linh hồn bô" mẹ  đã  mất,  là  người  đại
   diện trực tiếp cho tô tiên,  tác động và chi phốĩ toàn
   bộ sinh hoạt của con cháu.
       Nơi thồ ma nhà của người Khơ-mú được dựng ở
   cạnh  bếp  lửa.  Bàn  thò  là  một  cái  mâm  đan  bằng
   phên nứa treo sát vách, phía dưới tấm phên nứa ấy
   có các nắm xôi được cắm vào que nứa.  Khi cúng ma
   nhà, chủ nhà đặt vò rượu cần sát với cột trụ, bỏ các
   nắm  xôi cũ,  thay vào  đó các  nắm  xôi  mới.  Nếu  mổ
   lợn  hay  gà,  người  ta  treo  sọt  xương  vào  chỗ  giàn
   phên.  Cúng xong,  đặt các  nắm  xôi  lên  phên và bôi
   huyết lợn vào chỗ bàn thò.
       0   người  Khơ-mú,  ma  tổ tiên  từ thê  hệ  ông  bà,
   cụ,  kỵ  trở  lên  không  được  thò  mà  phải  đi  lang
   thang  để cuổi cùng đầu thai  vào con cháu.  Họ  giải
   thích  vì  thế  người  thân  đã  khuất  giổhg  với  con
   cháu  ở  khuôn  mặt  và  tính  tình.  Tổ  tiên  vốn  đươc


                                                         107
   104   105   106   107   108   109   110   111   112   113   114