Page 98 - Truy Tìm Căn Nguyên Tăng Trường

Điểm thú vị ở đây là sự liên hệ giữa hai cuộc cách mạng. Như đã đề cập, vào buổi đầu
của cuộc cách mạng công nghiệp, tiến bộ công nghệ và sức gia tăng dân số tỷ lệ thuận

với nhau. Càng đông người, càng có nhiều ý tưởng sáng tạo, quy mô của thị trường
càng lớn, góp phần đẩy mạnh phát triển công nghệ. Những tiến bộ công nghệ ngược

lại cho phép xã hội đáp ứng đủ nhu cầu lương thực của một lượng dân số lớn hơn.

Công nghệ và dân số đã cùng nhau phát triển trong hàng thế kỷ và cho tới gần đây cả
hai đều trên đà tăng trưởng. Giai đoạn này được gọi là giai đoạn phát triển theo chiều
rộng (hay phát triển rộng) bởi dù quy mô sản xuất được mở rộng với nhiều nhân công

hơn, chất lượng đời sống vẫn không được cải thiện. Phát triển rộng giờ đây đã lan tỏa

ra khắp nơi trên thế giới, nguyên nhân khiến những người theo chủ nghĩa cảnh giác e
ngại, nhưng vẫn chưa hề có một thảm họa nào chủ nghĩa cảnh giác cảnh báo thật sự

xảy ra.
Trong giai đoạn tiếp theo của hai cuộc cách mạng, tỷ lệ tăng thu nhập bình quân ở

những nước giàu nhất tiếp tục tăng trong khi tỷ lệ gia tăng dân số giảm. Giai đoạn này
thường được gọi là giai đoạn phát triển theo chiều sâu (hay phát triển chiều sâu) bởi

năng suất lao động của mỗi nhân công tăng lên góp phần nâng cao chất lượng đời
sống; hay nói cách khác, các ngành công nghiệp sử dụng lao động hiệu quả hơn. Phát

triển chiều sâu chưa có mặt ở tất cả các nước, nhưng đã xuất hiện ở các nước công
nghiệp Phương Tây và Đông Á.

Nhà kinh tế học đoạt giải Nobel, Robert Lucas lý luận rằng tỷ suất thu được từ kiến
thức và kỹ năng, hay “vốn con người”, giải thích cho việc chuyển hướng từ phát triển

chiều rộng sang phát triển chiều sâu. Công nghệ đã tiến bộ đến mức làm cho tỷ suất
thu từ vốn con người cao hơn cả tỷ lệ chiết khấu tương lai. Điều này khuyến khích

chúng ta đầu tư vào vốn con người nếu muốn có một tương lai sáng lạn. Như vậy sẽ
kéo theo hai hệ quả. Thứ nhất, sản phẩm theo đầu người sẽ tăng bởi mỗi người với kỹ

năng cao hơn sẽ làm việc với năng suất cao hơn. Thứ hai, các bậc cha mẹ quan tâm tới
con cái, nhận thức được tầm quan trọng của giáo dục, sẽ đẻ ít hơn và tạo mọi điều

kiện cho con cái học hành đến nơi đến chốn (hay, trong ngôn ngữ thực dụng của các

nhà kinh tế, đánh đổi giữa số lượng và chất lượng trẻ). Bởi vậy, chúng ta sẽ chứng
kiến phát triển chiều sâu đi kèm với chất lượng cuộc sống được nâng cao và mức tăng
dân số giảm.

Có hai điểm cần bàn thêm về phát triển chiều sâu. Thứ nhất, đầu tư vào vốn con người

98