Page 243 - Truy Tìm Căn Nguyên Tăng Trường

vì sao vấn nạn tham nhũng ngày càng trở nên tồi tệ hơn sau chế độ xã hội chủ nghĩa.
Những yếu tố quy định tham nhũng

Rõ ràng là những động cơ tham nhũng trong một nhà nước phân quyền mạnh hơn một
nhà nước tập quyền. Trong nhà nước phân quyền, ví dụ như một chính quyền được

hình thành từ sự liên kết giữa các tổ chức quyền lực, mức độ trộm cắp sẽ cao hơn.

Hơn nữa, các luồng tiền từ hàng hóa trợ cấp, hoặc viện trợ nước ngoài dễ dàng bị ăn
cắp trong một nhà nước phân quyền yếu kém hơn là trong một nhà nước tập quyền
mạnh.

Tôi sẽ bàn luận trong chương tiếp theo một hiện tượng dẫn đến nhiều nhóm lợi ích, đó

là đa chủng tộc. Tương tự như những kết quả mà Paolo Mauro của IMF đã tìm ra,
Jakob Svensson của Đại học Tổng hợp Stockholm đã phát hiện thấy tham nhũng tăng

cùng mức độ đa chủng tộc.
Svensson cũng phát hiện ra rằng trong một xã hội đa chủng tộc, tham nhũng tăng cùng

trợ cấp nước ngoài, hơn là trong một xã hội đồng chủng tộc. Trợ cấp nước ngoài là
một nguồn lợi chung mà từng tập đoàn đồng chủng tộc cố gắng biển thủ vào túi riêng

của họ. Svensson phát hiện thêm rằng những nước vừa sản xuất hàng hóa thô (như
cacao hoặc dầu mỏ) vừa đa chủng tộc sẽ rất dễ xuất hiện hiện tượng tham nhũng. Các

tập đoàn này sẽ cố gắng bòn rút nhiều nhất có thể từ quỹ lợi nhuận hàng hóa chung.
Tôi cũng từng chỉ ra trong chương trước một trong những động cơ thúc đẩy việc tạo ra

những chính sách tồi là tạo ra các cơ hội để trục lợi. Điều này thể hiện rõ ràng nhất ở
chính sách phí chợ đen, nhờ chính sách này, bất cứ một quan chức chính phủ nào có

trong tay tờ giấy phép mua ngoại tệ với mức giá chính thức có thể lấy được lợi nhuận
tham nhũng bằng cách bán lại số đô-la này tại mức giá chợ đen. Do đó không có gì lạ,

khi tham nhũng và giá chợ đen có liên quan đến nhau. Mối quan hệ nhân quả ở đây có
cả hai chiều: những thành viên tham ô có động lực để tạo ra phí chợ đen cao, và

ngược lại khi đã có phí chợ đen cao lại có động lực để tham nhũng.
Tương tự như thế, hạn chế thương mại cũng tạo ra những cơ hội để tham nhũng. Nếu

hàng hóa nhập khẩu có mức thuế cao, doanh nghiệp nhập khẩu sẽ có động cơ hối lộ

nhân viên hải quan để có thể nhập khẩu hàng hóa với mức thuế thấp. Và nếu hàng hóa
thuộc vào nhóm có nhu cầu cao và cần phải có giấy phép nhập khẩu, thì những người
đi xin giấy phép chắc chắn sẽ phải hối lộ. Một nghiên cứu cho thấy ở các quốc gia hạn

chế tự do thương mại quốc tế, vấn nạn tham nhũng rất trầm trọng.

243