Page 241 - Truy Tìm Căn Nguyên Tăng Trường

trong bảng số liệu. Sự suy giảm nghiêm trọng sản lượng ở các nước hậu xã hội chủ
nghĩa là một bằng chứng cho thấy tham nhũng không có lợi cho sự phát triển (mặc dù

còn có nhiều nguyên nhân khác cũng ảnh hưởng đến tăng trưởng).
Các biến thể của tham nhũng

Hai loại tham nhũng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển đó là: tham nhũng riêng lẻ

(decentralized corruption) và tham nhũng có tổ chức (centralized corruption). Dưới
dạng tham nhũng riêng lẻ, có rất nhiều người tham ô, và không có sự thỏa thuận
chung về số tiền hối lộ giữa những người tham ô này. Dưới dạng tham nhũng có tổ

chức, người đứng đầu chính phủ sắp đặt tất cả các hoạt động tham nhũng trong nền

kinh tế và quyết định phần chia cho từng quan chức từ các khoản lợi đen này.
Tham nhũng riêng lẻ giống như các trạm kiểm soát mà một người khách du lịch sẽ

phải gặp trên đường đến Zaire chẳng hạn. Mỗi lính canh ở trạm kiểm soát lại là một
kẻ moi tiền riêng lẻ, không cần biết tới ảnh hưởng của những việc làm của anh ta đối

với những kẻ moi tiền khác. Tài sản của người du lịch này giống như nguồn lợi chung
mà tất cả những tên trộm cắp độc lập này đều cố gắng trục lợi.

Chúng ta gặp lại bài toán quỹ chung điển hình. Các khoản tiền hối lộ sẽ cao hơn vì
mỗi tên lính trộm cắp sẽ cố gắng lấy được càng nhiều càng tốt từ người khách du lịch

bất hạnh trước khi những tên lính khác hành động. Do đó, tổng “mức độ trộm cắp”
dưới dạng tham ô riêng lẻ sẽ cao hơn so với tham nhũng có tổ chức. Nhưng thực tế thì

“mức độ trộm cắp” dưới dạng tham ô riêng lẻ có thể cao đến mức mà tổng thu nhập từ
tham nhũng sẽ thấp hơn so với khi sử dụng “mức độ trộm cắp” thấp hơn. Vì khi “mức

thuế” hối lộ tăng thì người ta sẽ cố gắng tránh những khoản đút lót cho các tên lính
canh. Người ta sẽ đi những con đường có ít trạm kiểm soát hơn, mang theo ít tiền hơn

và giấu đi các hàng hóa mà họ mang theo. Nực cười là, tham nhũng riêng lẻ có tổng
thu nhập từ các khoản hối lộ thấp hơn là tham nhũng có tổ chức mặc dù nó có “mức

thuế” hối lộ cao hơn. Tuy vậy, tham nhũng riêng lẻ vẫn tạo ra những động cơ xấu cho
phát triển.

Còn có một lý do khác khiến tham nhũng riêng lẻ gây tổn hại. Khả năng một người bị

trừng phạt vì hành vi tham nhũng tỷ lệ thuận với sức mạnh thực thi của nhà nước và tỷ
lệ nghịch với số lượng quan chức tham nhũng. Với tham nhũng riêng lẻ, nhà nước suy
yếu và có nhiều quan chức tham nhũng. Thậm chí khi nhà nước tiến hành cáo buộc

một số quan chức tham nhũng, thì khả năng những đối tượng này bị bắt cũng sẽ thấp

241