Page 242 - Truy Tìm Căn Nguyên Tăng Trường

vì có rất nhiều quan chức tham nhũng sẽ được chọn ra để thi hành nhiệm vụ. Cho nên
sẽ có những vòng nhân quả xấu tốt trong tham nhũng. Vòng nhân quả tốt xuất hiện

khi tham nhũng riêng lẻ ít, nên bất cứ ai ăn cắp sẽ dễ dàng bị bắt. Do đó, tham nhũng
cũng ít. Còn vòng nhân quả xấu xuất hiện khi tham nhũng riêng lẻ nhiều, và do đó khả

năng bị bắt cũng thấp. Tham nhũng sẽ nhiều lên.

Đối với tham nhũng có tổ chức, người lãnh đạo sẽ tìm cách tối đa hóa tổng thu nhập
từ toàn bộ mạng lưới tham nhũng. Người lãnh đạo này sẽ nhẹ tay hơn đối với gia sản
của nạn nhân, vì ông ta hiểu rằng nếu lấy nhiều quá sẽ khiến cho các nạn nhân trốn

tránh, làm giảm thu các khoản tiền hối lộ. Do đó các bố già tham nhũng (centralized

corruption mafioso), giống như Suharto ở Indonesia chẳng hạn, sẽ đặt mức thuế hối lộ
tại các trạm kiểm soát ở mức thấp hơn để tối đa hóa tổng số thu của toàn bộ hệ thống.

Trong tham nhũng có tổ chức, có sự kiểm soát mức ăn chia ở mỗi cấp; bất cứ thành
viên nào định lấy nhiều hơn mức quy định sẽ bị phạt. Nhờ sự kiểm soát này mà không

có vòng nhân quả xấu, tham nhũng có tổ chức gây ít thiệt hại hơn là tham nhũng riêng
lẻ.

Nói chung, một nhà độc tài mạnh sẽ chọn mức tham nhũng không quá nguy hại đối
với sự phát triển bởi vì ông ta biết phần chia cho ông ta phụ thuộc vào quy mô của nền

kinh tế. Một nhà nước yếu kém với tham nhũng riêng lẻ không có được nhân tố này
để duy trì sự phát triển. Mỗi một quan chức tham ô quá nhỏ bé để có thể ảnh hưởng

tới toàn bộ nền kinh tế, cho nên ông ta không cảm thấy hạn chế trong việc moi được
nhiều tiền nhất từ các nạn nhân của mình.

Lập luận này cho chúng ta thấy nguyên nhân sâu xa giải thích tại sao tham nhũng ở
Zaire gây thiệt hại nhiều hơn là ở Indonesia. Zaire là một nhà nước yếu kém với rất

nhiều ngành độc lập. Indonesia dưới thời Suharto là một chính quyền mạnh có thể quy
định mức tiền hối lộ từ trên xuống dưới. Zaire có tỷ lệ tăng trưởng trên đầu người âm,

trong khi đó, cho tới gần đây, Indonesia lại có mức tăng trưởng trên đầu người đặc
biệt cao.

Ở các nước hậu xã hội chủ nghĩa, cũng có sự thay đổi về loại hình tham nhũng. Các

nước xã hội chủ nghĩa trước đây thường xuyên xảy ra hiện tượng tham nhũng, nhưng
dưới chế độ trung ương tập quyền thì tham nhũng chủ yếu là từ trên chỉ thị xuống.
Các nước hậu xã hội chủ nghĩa, ngược lại, có rất nhiều các trung tâm quyền lực độc

lập và do đó chuyển sang hình thức tham nhũng riêng lẻ. Điều này giúp chúng ta hiểu

242