Page 169 - Truy Tìm Căn Nguyên Tăng Trường

Câu chuyện về ánh sáng
Loại ánh sáng nhân tạo đầu tiên được biết đến là lửa củi, xuất hiện từ khoảng 1,4 triệu

năm trước. Những tổ tiên của chúng ta, người vượn phương Nam, Homo
australopithecus, đã tìm ra ánh sáng bên những đống lửa. Ai đã từng dựng lều bên

đống lửa đều biết, một đống lửa tiêu tốn rất nhiều năng lượng trong khi ánh sáng thu

được không đáng kể. Hiện đại hơn một chút, thời Đồ Đá Cổ khoảng 42000 đến 17000
năm trước, người ta thay thế các đống lửa bằng cách đốt mỡ động vật trong đèn đá.
Đây là một đột phá lớn của thời Đồ Đá Cổ: đèn mỡ có hiệu suất cao hơn lửa trại gấp

khoảng 22 lần.

Tiếp tục trên những bậc thang tiến hóa, người Babylon vào khoảng năm 1750 TCN
dùng dầu vừng để thắp sáng đền thờ. Loại đèn mới này hiệu suất cao gấp đôi đèn

dùng mỡ động vật. Cuối cùng, vào thời Cổ Hy Lạp và Cổ La Mã, ta đã có nến, với
hiệu suất cao gấp đôi dầu vừng. Trong suốt 1.800 năm sau đó, hầu như không có tiến

bộ nào mới cả.
Rốt cuộc chúng ta cũng vượt qua ánh sáng nến, nhưng lần này đến lượt cá voi phải trả

giá. Cùng một lượng năng lượng như nhau, đèn dầu cá voi sáng gấp đôi nến. Những
kẻ đánh bắt cá voi đầu thế kỷ XIX săn bắt không thương xót loài động vật này để lấy

dầu thắp sáng. Khi cá voi sắp phải đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng, chúng (và cả
chúng ta) được cứu thoát nhờ sự phát hiện ra dầu mỏ. Edwin L. Drake đào giếng dầu

đầu tiên trên thế giới ở gần Titusville, Pennsylvania, Mỹ vào ngày 27 tháng 8 năm
1859. Đèn dầu hỏa sáng hơn đèn dầu cá voi đến 20 lần, và có giá thành thấp hơn.

Tiếp đó, Thomas Edison xuất hiện và tạo ra cho chúng ta bóng đèn điện carbon, với
hiệu suất cao gấp 16 lần đèn dầu hỏa. Đèn điện tiếp tục được cải thiện cho đến tận

ngày nay thành bóng đèn huỳnh quang với hiệu suất vào năm 1992 cao hơn bóng đèn
của Edison gấp 26 lần. Như vậy từ cùng một lượng năng lượng, ánh sáng ngày hôm

nay mạnh hơn ánh sáng lửa trại của tổ tiên chúng ta gấp 143.000 lần (hình 9.1).

169