Page 194 - Trần Huy Liệu Cõi Đời

là những nhà nho nghèo. Về danh nghĩa họ thuộc giai cấp phong kiến, nhưng không phải là

địa chủ sống bằng địa tô. Chính những người này là động lực của cuộc khởi nghĩa kháng
Pháp và nối liền những tập đoàn lãnh đạo khởi nghĩa với nông dân địa phương.

Nói đến cuộc lãnh đạo cách mạng trong giai đoạn đầu, có người thấy giai cấp địa chủ là

đối tượng của cách mạng ngày nay rồi chực phủ nhận cả một bộ phận phong kiến đã có lúc
lãnh đạo cách mạng. Có người dựa vào lý luận nói giai cấp phong kiến địa chủ là kẻ thù của

nông dân thì làm thế nào lãnh đạo được nông dân. Những người này đã xa lìa thực tế, không

đặt giai cấp phong kiến địa chủ vào khung cảnh thuộc địa, lại cũng không thấy mâu thuẫn
dân tộc ở một xứ thuộc địa bao trùm cả mâu thuẫn giai cấp, mặc dù mâu thuẫn dân tộc về

thực chất vẫn là mâu thuẫn giai cấp.
Bước sang thế kỷ XX, Liệu cho rằng giai cấp phong kiến địa chủ lại tiếp tục có sự phân

hóa. Bên cạnh phái thủ cựu, những phong trào Đông Du, Đông Kinh Nghĩa Thục, Duy Tân

đều do sĩ phu tiến bộ trong giai cấp ấy lãnh đạo, còn như Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh thì
đã bước dần vào xu hướng dân chủ tư sản rồi, chưa nói đến Tân Việt.

Vì chưa thấy sự phân hóa ấy, cao trào quần chúng đầu tiên do Đảng lãnh đạo đã có
những chỗ đáng tiếc: Tài liệu về phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh năm 1930 cho biết rằng:

những ngày đầu nhiều địa chủ phú nông cũng hưởng ứng theo phong trào, sẵn sàng đem thóc

gạo trong nhà ra công cho xã hội.
Nhưng với khẩu hiệu “trí, phú, địa, hào, đào tận gốc trốc tận rễ”, những người trực tiếp

lãnh đạo phong trào hồi đó đã không nắm vững đường lối chính trị của Đảng, đã làm cho

công, nông bị cô lập và mặt trận dân tộc thống nhất bị tan rã và không tranh thủ được trung
tiểu địa chủ còn có thể đi được với cách mạng đến một chừng mực nào, trong một phạm vi

nào.

Sau giai đoạn đòi cải thiện dân sinh, dân chủ năm 1936-1939, Nhật vào Đông Dương.
Mặt trận Việt Minh thành lập, tập họp được mọi lực lượng của các tầng lớp nhân dân, dẫn

đến thành công của Cách mạng tháng Tám. Tính chất dân tộc đã nổi bật lên trong sự kiện

này. Nhắc đến đại địa chủ, quan lại đã trở nên phản động, Liệu nêu lên “một sử thật không
thể không nhắc đến ”: Đại đa số trung tiểu địa chủ, ngay cả một vài đại địa chủ, đã đứng trong

mặt trận Liên Việt, dự vào cuộc toàn dân kháng chiến, theo lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí

Minh. Và lại một sự thật khác: “địa chủ kháng chiến là con số lớn”.