Page 159 - Trần Huy Liệu Cõi Đời

12-10-1952

Tối nay, anh Lương, một người trong Học ủy và Trung ủy đến hỏi chuyện riêng mình về
những thắc mắc không tiện nói ra trong tổ học tập. Mình không ngần ngại gì, nói cho anh L.

nghe mấy điều vẫn “găm” trong đầu mình đối với chủ trương của Bác mà chưa được công

khai kiểm thảo lần nào, như “Uỷ ban Hành động ” (không chịu gọi là “Uỷ ban Khởi nghĩa)
trong đại hội Tân Trào, việc trù định dời chính phủ ra ngoài để diệt nội phản trong khi bị bọn

quân phiệt Tàu áp lực (không chịu mang danh nghĩa là Chính phủ lâm thời), việc tự tiện cho

Bảo Đại lập chính phủ, việc định đổi quốc kỳ trước áp lực của bọn phản động… Kết quả, đồng
chí Lương khuyên mình đừng quá quan tâm đến những việc đã qua để an tâm học tập. Và

những “chuyện lịch sử” ấy vẫn chỉ là chuyện trong xó tối. (Nhật ký quyển 444)

Cần phải trình bày những gì và không trình bày những gì trong tự kiểm thảo? Liệu

không nghĩ nhiều đến những đồng chí cùng sinh hoạt trong tổ của khóa chỉnh Đảng. Dù đã
lên ghế “bị cáo” đôi lần, bị phê bình ra gì, Liệu hiểu họ chất phác, không có ác ý, có điều nhận

thức khác mình. Vấn đề là cấp trên nữa, những người sẽ xem “bản văn” để quyết định vận
mệnh mình. Liệu sẽ không “đánh” cái tầm của mình xuống quá, cũng không coi ban thân chỉ

toàn đúng. Thái độ phải hoàn toàn thành thực, cái thật - chứ không phải thật thà - sẽ quyết

định hết. Nhưng mà năm ăn năm thua, còn kiểu gì khác đâu?

Dự thảo tổng kiểm thảo có ba phần lớn. Phần đầu tiên, Gốc rễ xã hội và hoàn cảnh gia

đình , khá đơn giản. Nhà ông có nòi yêu nước, lại nghèo, nghĩa là “rất cơ bản” về lý lịch.
Phần hai, Hoạt động qua các thời kỳ thì phải nghĩ nhiều, nào “tiền Cộng Sản”, vì sao từ Quốc

dân đảng chuyển sang Cộng sản, làm báo thời Mặt trận Dân chủ rồi đi tù thế nào. Đến thời

chính quyền cách mạng, ông phản ứng với chủ trương ký Hiệp định Sơ bộ, lấy người đàn bà
có một “nhân thân” không thể nói là không đáng ngại. Và kháng chiến, những tâm thế, nhận

thức của ngày hôm nay…

Sau hết, học viên phải tổng kết tư tưởng của mình, từ nguồn gốc, bản chất các ý nghĩ,

tình cảm đến tác phong thể hiện ra. Cuối cùng là phương hướng sửa chữa, phấn đấu. Đây có

thể là cái phần đơn giản, dễ “hô khẩu hiệu” nhất, lại cũng có thế lật đi lật lại lâu bao nhiêu
cũng không đủ.