Page 85 - Tín Ngưỡng Cư Dân Ven Biển Quảng Nam

cao cả của biểu tượng cá chép / Lý Ngư là sự thành đạt.

Chính giá trị đó đã đưa cá chép trơ thành "vật thiêng", có
chân trong hệ thống "Bát vật" của người Việt Bắc Bộ, và
cũng trở thành Thành hoàng 0 một vài nơi với danh xưng
nôm na là Vua R í hay Đức Vua Rí cửa cống [4Õ, tr.217-
218], hoặc Thánh Dí [123, tr.324]. ở Bắc Bộ, Thành hoàng
làng có quvền năng định đoạt phúc hoạ, thịnh suy cho cả

cộng đồng. Vậy thờ Thành hoàng làng có căn cốt từ cá
chép, vói vị hiệu Thánh Lý / Dí, phải chăng còn hàm chứa
trong đó nguyện ước đổi đời của người nông dân muốn làng
vừa là làng nông nghiệp phồn thịnh, vừa là làng khoa

bảng. Do đó nên Càn Hải đã chuyên hoá thành Lý Ngư, và
được tượng hoá đúng hình cá chép gắn vối vị hiệu B ế Ngư
thuyền quan^'^'^\ thờ ở đền Dạ Trạch [123, tr.323]. Tạ Chí
Đại Trường có lý khi cho rằng, ý thức đất liền mạnh mẽ ăn
sâu trong óc người dân Bắc Bộ, đã khiến cho các thần vốn
từ cửa sông biển lớn lại chuyển vào nội địa [145, tr.l89].

Tuy nhiên, cần phải nói thêm rằng, khi vào đất liền, có
thần đã chuyển hoá - từ chỗ là thần ngoài biển thành thần
trong sông, từ chỗ thuần tuý là thần dân gian, chuyển
thành thần chung của cả dân gian lẫn trí thức Nho học.

Trường hỢp chuyển hoá hình tượng Càn Hải thành Lý Ngư
ở châu thổ Bắc Bộ có thể làm minh chứng.
Trong khi đó, thờ cá của người Việt phía Nam / Đàng

Trong lại chuyển biến theo hai hướng - cung đình (bác học)

- S 5