Page 89 - Tín Ngưỡng Cư Dân Ven Biển Quảng Nam

XVIII, cá voi lại được bản địa hoá theo cảm quan huyền
thoại Chămpa để mang căn côt của một nhân vật lịch sử,
rồi sau đó được hoá thiêng lần thứ hai thành thần linh -

thần sóng, tức thần Nam Hải của người Chăm.
Xét ra, quy trình hoá thiêng cá voi của người Việt và
người Chăm là khác nhau. Xêu người Việt hoá thiêng một
động vật thành nhân thần của dân gian và Nhà nước, thì

ngược lại, ngưòi Chăm đã từ nhiên thần hoá thiêng thành
nhân thần, rồi lại quay về thành nhiên thần. Quy trình
này, dưới góc nhìn lịch sử, đã phản ánh một thực tế, đó là
vai trò chủ thể của người Việt, của văn hoá Việt trên vùng
đất phương Nam.

Như thế, trên dải đất phương Nam, cả người Việt và
người Chăm đều có tín ngưỡng thò cá voi. Tuy nhiên, do cơ
sở văn hoá của hai tộc người khác nhau nên sự phát triển
của tín ngưỡng này đã khác nhau. Có thể coi đấy là hai

biến thể của một tục thò. Và cũng không loại trừ là đã có
sự giao thoa tín ngưỡng này giữa hai tộc người trong quá
trình cộng cư.

Những luận giải trên của chúng tôi chỉ là giả thuyết,
nhằm chứng minh và kết luận; Tín ngưdng thờ cá là thống
nhất từ Bắc đến Nam. Tuy nhiên, ở mỗi địa vùng, nó có sự
biến thái, tạo nên những biến thể khác nhau. Với người
Việt Bắc Bộ, thò cúng cá lớn (có thê cá voi), như đã nói, đã
chuyên hoá sang hình tượng, biểu tượng khác. Còn ở

B 9