Page 124 - Tâm Lý Và Sinh Lý

“Hiệu ứng Pugmalỉon” là gì?

Các em đã nghe kể câu chuyện về Pugmalion bao giờ chưa?
Pugmalion là vua xứ Cyprus trong thần thoại Hy Lạp, rất say mê nghệ
thuật điêu khắc. Một lần, nhà vua say mê ngắm tượng một thiếu nữ mà
ông mói hoàn thành bằng cả tâm sức và cảm xúc của mình, nào ngờ nhà
vua rung động và yêu say đắm ngưòi con gái ấy. Tình yêu trong sáng
của đức vua vói người con gái kiều diễm ấy cuối cùng như có phép màu,
tạo ra hiệu quả lạ kỳ: pho tượng bỗng hoá thành một thiếu nữ sống
động, bằng xưong bằng thịt. Và từ đấy hai ngưòi chung sống vói nhau
hạnh phúc.
về sau, các rứìà tâm lý học gọi ảnh hưởng của lòng mong đọi và
lòng yêu tha thiết của con người đến ngưòi khác hoặc sự vật khác là
"hiệu ứng Pugmalion".
Năm 1968, tại một trường tiểu học Mỹ, nhà tâm lý học Rosenthal
làm một thực nghiệm "Nói dối quyền uy" nổi tiếng. Từ lóp Một đến lóp
Sáu, ông chọn ra 3 lóp. ông tiến hành "hết sức nghiêm túc" trong 18 lóp
toàn trường một trắc nghiệm dự đoán "hậu vận"của các em, sau đó ông
kê ra một danh sách khoảng vài chục em được xem là "có triển vọng
nhất", rồi lẳng lặng trao cho hiệu trưởng và các giáo viên có liên quan và
căn dặn: "Phải hết sức giữ gìn, kẻo ảnh hưởng đến kết quả thực nghiệm".
Sau 8 tháng, kiểm tra lại thấy một hiện tượng bất ngờ: tất cả những em
ghi trong darứi sách đều trở thành những học sinh xuất sắc hoặc tiến bộ
vượt bậc. Các em hăng say học tập, ham hiểu biết, thích tìm tòi, yêu quý
thầy cô, giúp đỡ bố mẹ... Khi mọi ngưòi tỏ lòng thán phục tài dự đoán
"siêu phàm" của Rosenthal thì chứìh ông lại tuyên bố rằng, mấy chục em
trong bản danh sách của ông đã được ghi một cách tuỳ tiện, chẳng có
chọn lựa gì. Những điều mà ông dự đoán về "hậu vận" của các em đó
chẳng qua chỉ là lòi "nói dối" mà thôi. Ay vậy mà nói dối lại đạt hiệu quả
tích cực.

< 124 >