Page 193 - Quan Hệ Bang Giao Và Những Sứ Thần Tiêu Biểu

194 T ú Ẵíìch VũU ì^dtn - tỉắl mrớí', con n^ỉCỜị

Tờ khải này có lẽ viết ngày 13 tháng Chạp năm Tân
Mão 1761. Sứ bộ tưởng trước Tết sẽ về đến nhà, nhưng phải
đợi gần một tháng ở Thái Bình, quan Thanh mới chịu mở
cửa Quan. Tiếc rằng bản Bắc sứ thông lục đả bị mất phần
cuối, cho nên ta không còn biết hành trình từ Thái Bình về
và có quả thật bọn biên lại Trung Quốc có bỏ tiếng DI
chăng. Tuy vậy phần còn lại cho ta biết nhiều câu chuyện
giữa Lê Quý Đôn với các nhân vật nước Thanh khi phải đợi
lâu và ăn Tết ở Thái Bình. Sau đây sẽ kể một vài chuyện.
Chuyện khám thuyền - khi thuyền về đến Quế Lâm, theo lệ,
quan Thanh xuống khám thuyền để tịch thu các vật và sách
cấm. Đồ cấm có vũ khí và diêm tiêu dùng làm thuốc súng.
Các cống sứ phải làm tờ cam kết, trong đó có nói:
“Năm Càn Long thứ 25, chúng tôi vâng mệnh Quốc
vương mang tuế cống và tờ biểu và nghi vật tới dâng. May
được Thánh ân ban cho quốc vương vải vóc, trong đó có thứ
đoạn hoa Đại Mãng, Thổ Qua. Còn như diêm tiêu, quân khí
và tất cả những món hàng cấm thì không hề mang về. Đó là
điều chúng tôi cam kết là thật”. Tất cả sứ bộ phải khai các
sách đã mua, rồi phải gánh các hòm sách lên trạm Ân Đình.
Quan Thanh giữ lại một số, rồi bảo khai giá tiền mua để
đưỢc bồi thường. Trong số sách bị thu có bộ UYÊN GIAM
LOẠI HÀM là một thứ tự vựng bách khoa về văn học gồm
450 quyển, vua Khang Hi sai soạn. Lê Quý Đôn phải làm
dơn xin trả lại, viện lẽ rằng trong sứ vụ Phạm Khiêm ích
(1724) vua Ung Chính đã ban bộ sách ấy cho vua mình.
Quan Thanh bằng lòng, nhưng giữ lại 23 bộ sách khác trị
giá chỉ hơn 4 lạng bạc. Đó là những sách có tính cách chính
trị, kinh tế, bói toán, địa lí, y khoa, thần tiên. Của riêng Lê
Quý Đôn, có 5 sách bị thâu: Phong Thần Diễn Nghĩa, Nam
Du Bắc Du, Uyên Hải Tứ Bình, Tử Vi Đẩu số và Mai Hoa