Page 87 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt

được thay đổi theo đặc điểm của "giá". "Giá" quan thường múa cờ, múa kiếm, long
đao, kích; giá các chầu bà thì múa quạt, múa mồi, múa tay không: giá ông hoàng
thì có múa khăn tấu, múa tay không,múa cờ : giá các cô múa quạt, múa hoa, chèo
đò, múa thêu thùa,múa khăn lụa,múa đàn, múa tay không: giá các cậu thường múa
hèo, múa lân... Nghi lễ Thánh giáng phải theo thứ tự từ cao đến thấp từ Thánh Mẫu
đến hàng Quan, Chầu, ông Hoàng, hàng Cô và Cậu. số lượng giá trong một buổi
lên đồng có khi lên tới 36 giá.

Trong lúc Thanh Đồng đang hóa thân thì bốn phụ đồng ngồi quỳ chân ỏ dưới
cũng nghiêng ngả và múa may hưỏng ứng Thanh Đồng theo nhịp câu hát. Những
nắm tiền lẻ sau khi được Thanh Đồng tung ra, ban phát cho những người xung
quanh được coi là tiền lộc và được những người đứng xem xung quanh nhặt lấy cất
giữ để lấy may. Nhạc hát thông thường là điệu chầu văn hoặc là hát nói có nội
dung ca ngợi sự linh thiêng của thần thánh và vẻ đẹp tiên giới. Nhạc khí chủ đạo là
đàn nguyệt, bên cạnh nó là phách, cảnh, sênh, trống chầu, chuông, trống... ở miền
Bắc Việt Nam có Phủ Giầy là ndi hay tổ chức lên đồng nhiều nhất.

Với các giá ông Hoàng thì nhóm đàn hát (được gọi là "Cung văn") sẽ ngâm các
bài thơ cổ. Lúc này, Thánh biểu hiện sự hài lòng bằng động tác thưởng tiền cho
Cung văn và dùng những thứ người hầu đồng dâng như: rượu, thuốc lá, trầu nước...
Tới giai đoạn cao trào của Thánh thì người đứng giá thường múa gươm hoặc bơi
thuyền. Do vậy, ỏ Việt Nam có câu hát "cậu bắn súng lục, cô bơi thuyền rồng" là
để chỉ sự này.

Một số dân tộc thiểu số ỏ Việt Nam cũng có nghi thức giao tiếp với thần linh
như tín ngưỡng Mỡi của người Mường, tín ngưỡng Then của người Tày, Nùng. Tuy
nhiên, khác với nghi thức lên đồng của người Việt, sự giao tiếp với thần linh ỏ Mỡi
và Then chủ yếu thông qua hình thức xuất hồn, tức là các ông Mỡi, bà Then có khả
năng thoát hổn khỏi xác bay đi gặp gỡ, cầu xin thần linh phù hộ cho dân chúng.

Ngày nay, lên đồng vẫn còn là nhu cầu tâm linh, là hình thức sinh hoạt tín
ngưỡng dân gian của một bộ phận người Việt. Các nghi lễ này thường được tổ chức
nhiều lần trong một năm vào các dịp lễ tiết, thường là tại các lễ hội đền thánh, phủ
mẫu... Ngoài việc lên đồng để giao tiếp với thần linh, truyền thống tín ngưỡng Việt
Nam còn tin tưởng rằng sau khi chết, linh hồn người chết vẫn còn và theo dõi cuộc
sống của người thân đang sống. Do đó, khi lên đồng, linh hồn của người chết có
thể nhập vào đồng cô, đồng cậu (người gọi đồng) để trò chuyện vói thân nhân
đang sống. Thông qua cuộc trò chuyện âm - dương này, người sống sẽ biết được
những yêu cầu của người thân quá cố về mỗ mả để điều chỉnh và cúng xin cho phù
hợp. Đồng thời, thông qua cuộc đối thoại này, người sống cũng biết được vận mạng
tương lai của mình.

Tại Việt Nam hiện nay, hoạt động lên đổng bị chính quyền xem là hoạt động

89