Page 44 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt

thiên, áo cổn, đi hia, tay cầm hốt ngồi trên ngai, ổ chùa Bối Khê, bộ tượng Thập
điện có giá trị nghệ thuật cao vởi trang phục trang trí hoa văn khá tỉ mỉ, mũ Bình
thiên có rèm châu khá đặc sắc. Chùa Mía, chùa Ninh Hiệp đều có bộ Thập điện
được tạc theo lối dân gian. Bộ Thập điện chùa Dâu lại mang chân dung khá thanh
thoát, lối vẽ râu tượng trưng. Đặc biệt, đề tài này còn được thể hiện dưới dạng tranh
gỗ mô tả cả cảnh xử án như bộ tranh Thập điện ở chùa Trăm gian.

Khi tìm hiểu ý nghĩa và sự tích các bộ tượng, chúng ta nhận thấy sự bài trí
tượng trong chùa Việt được quy định bởi triết mỹ Phật giáo, vừa thể hiện sự uy nghi
của đạo Phật, tạo ra cái thiêng văn hóa, vừa có thái độ tâm tình, chia sẻ trăm đắng
ngàn cay bỏi tượng Phật giáo Việt thật gần với hình tướng mang cốt cách người
Việt. Mẹ Việt trong hình tượng Quan âm Bồ tát, ông già Việt ngồi hóng mát thống
dung trong tượng Đức Thích Ca Mâu Ni, tượng Hộ pháp Kim cương thì to lớn, như
biểu hiện sức mạnh của những anh hùng quật khỏi.

Trong không gian tĩnh lặng, trong khói hương, ánh nến, người Việt đến chùa để
thức dậy tâm mình, tìm chỗ dựa cho thân tâm mệt mỏi, tỏ bày biết bao tâm tư vui
buồn của kiếp người trong cõi thế mênh mang.

6. TẬP TỤC LỄ TẾ THẦN NÔNG MONG MÙA MÀNG BỘI THU

Lễ Thần Nông tức là lễ tế vua Thẩn Nông để cầu mong được mùa và nghề
nông phát đạt.

Trên các quyển lịch cổ hằng năm, người ta thường vẽ một mục đồng dắt một
con trâu. Mục đồng tức là vua Thần Nông, còn con trâu tượng trưng cho nghề nông.
Hình mục đồng cũng như con trâu thay đổi hằng năm tùy theo sự ước đoán của
Khâm thiên giám về mùa màng năm đó sẽ tốt hay xấu.

Năm nào được coi là được mùa, Thần Nông có giày dép chỉnh tề, còn năm nào
mùa màng bị coi là kém, Thẩn Nông có vẻ như vội vàng hấp tấp nên chỉ đi giày một
chân. Con trâu được đổi màu tùy theo hành của mỗi năm, nó có thể có một trong 5
màu vàng, đen, trắng, xanh, đỏ đúng với các hành Thổ, Thủy, Kim, Mộc, Hỏa.

Thời phong kiến, hằng năm đều có tục tế và rước Thần Nông tại triều đình
cũng như ỏ các địa phương.

Nghi thức lễ tế Thần Nông thời Nguyễn

Lễ tế Thần Nông hằng năm được cử hành vào ngày Lập xuân, bỏi vậy nên lễ
tế Thần Nông còn được gọi là tế xuân.

Theo chỉ dụ của vua Minh Mạng, hằng năm sau tiết Đông chí, tòa Khâm thiên
giám phải lo sửa soạn việc tế Thần Nông. Các quan cùng nhau họp để nặn trâu và

46