Page 143 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt

Phụ nữ trong nhà thì lo việc bếp núc, nấu nướng và dọn dẹp gian bếp. Đó là
cách nhìn từ văn hóa truyền thống xưa kia. Ngày nay, nhất là nơi đô thị, chúng ta
không còn biệt rạch ròi việc này như trước. Việc bày biện hay thắp hương (hương)
trên bàn thờ không phân biệt nam nữ, tuổi tác như ở thôn quê. Tuy nhiên, để giữ
nếp xưa, mọi nhà vẫn mời người lớn tuổi nhất họ hay nhất nhà ra khấn và thắp
hương cho ông bà tổ tiên trong những ngày quan trọng như: tất niên, đêm giao
thừa, mừng năm mới, cúng tiễn...

10. TỤC THỜ MÂM NGŨ QUẢ NGÀY TẾT

Việc bày mâm ngũ quả xuất phát từ lý thuyết về Ngũ hành: thủy - hỏa - mộc -
kim - thổ những yếu tố tạo nên vũ trụ và sự vận hành của nó. Thông thường ngũ
quả gồm 5 loại quả có các màu khác nhau như chuối xanh, bưởi vàng, hồng đỏ, lê
trắng, quýt da cam tượng trưng cho mong ước: Phú (giàu có) - quý (sang trọng) -
thọ (sống lâu) - khang (khỏe mạnh) - ninh (bình yên).

Mỗi một miền lại có một quan niệm riêng về ý nghĩa mâm ngũ quả. Người Nam
bộ có cách đọc chại âm hay đơn tiết hóa một số từ, ví dụ chỉ tên trái mãng cầu thì
gọi đơn tiết hóa là cầu (mãng cầu: thỏa mãn trong sự cầu xin) - Sung (sung: chỉ sự
sung túc, sung mãn) - Vừa (đọc chệch âm là dừa: quả dừa) - Đủ (đơn tiết hóa của
đu đủ và xài (là cách đọc chệch của âm xoài).

Trong khi đó, người miền Bắc hướng đến ý nghĩa biểu trưng nhiểu hơn, quả
Phật thủ hay nải chuối như bàn tay che chỏ của đức Phật cho tất cả mọi người; quả
bưỏi, dưa hấu thể hiện cho sự đầy đặn, trọn vẹn căng đầy sức sống: màu sắc thắm
tươi của quýt, hổng tượng trưng cho sự may mắn, phồn thịnh cát tường.

Ngày nay, mâm quả trên bàn thờ Tết người Việt phong phú hơn về chủng loại
bởi sự góp mặt của những hoa quả ngoại nhập. Với tính dung hợp trong văn hóa,
người Việt Nam luôn có thể tìm thấy tất cả những yếu tố thích hợp, có giá trị ý nghĩa
đối với đời sống tâm linh của dân tộc mình.

Cuối cùng, những sản vật đẹp mắt nhất, tinh túy nhất, được dâng bày với
những tình cảm hiếu kính, trang trọng và thiết thân nhất. Bàn thờ Tết không chỉ là
nơi mà mọi người bày tỏ tình cảm gia đình, huyết thống mà đó còn là nơi chúng ta
gửi gắm những lời chúc may mắn và một năm mới an khang, thịnh vượng hơn.

11. CÁCH DỌN BÀN THỜ NGÀY TẾT

Phần quan trọng nhất là bàn thờ tổ tiên, do đây là nơi được coi là nơi linh
thiêng, ngày thường không được tùy ý động chạm di chuyển mà chĩ lau chùi sạch

145