Page 119 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt
P. 119
bận rộn trong cuộc mưu sinh, dù cả năm bôn ba làm ăn ỏ nơi xa, nhưng chốn quay
về vẫn là gia đình. Nhiều gia đình cho rằng: Mỗi dịp tảo mộ cũng là một dịp giãi bày
với ông bà, tổ tiên những chuyện đã xảy đến trong năm với cả gia đình, dòng họ;
cũng là để thành tâm mời ông bà tổ tiên chuẩn bị cùng về ăn Tết với gia đình.
Do đó, theo sau phong tục này nhân dân có tục rước ông bà vào trưa ngày 30
âm lịch và đưa ông bà, thường là vào trưa mùng 3 hoặc mùng 4, tùy theo tập quán
ở mỗi địa phương, cùng với nếp sống của mỗi gia đình. Thường thì ngày tiễn đưa
ông bà cũng là ngày cuối cùng của những ngày nghỉ ngơi vui Tết, mọi người trong
gia đình lại quay trở về với cuộc sống thường nhật, với những công việc phải làm,
cùng với lòng tin là sẽ được tổ tiên phù hộ cho những ngày tiếp sau đó.
Tại sao khi cải táng phải cất mộ ban đêm hoặc sáng sớm khi mặt trời chưa mọc
hoặc nếu làm bạn ngày thì phải có lán che?
Có lý luận cho rằng: Âm dương cách biệt nên phải kiêng không để mặt trời trực
tiếp dpi vào. Có nhiều trường hỢp, gặp đất dưỡng thi, hoặc ba điều tường thụy (tức
mộ kết phát) không nên cải táng, phải lấp lại ngay.
Có những ngôi mộ cỏ do kỹ thuật ướp xác, trải qua hàng trăm năm da thịt vẫn
còn nguyên không hoại. Nhưng còn có những ngôi mộ lâu đời da thịt vẫn nguyên
do chôn vào đất dưỡng thi.
“Đất dưỡng thi” là một môi trường trong đó cả vi khuẩn hiếu khí và yếm khí đều
bị hủy diệt.
Theo phong tục, sau ba ngày an táng là làm lễ mỏ cửa mả. Trong buổi đó, sửa
sang mộ cao ráo, đắp cỏ xung quanh làm rãnh thoát nước, chặt bỏ cây bụi xung
quanh để phòng rễ mọc lan, xuyên vào mộ, chọc thủng áo quan. Kể từ ngày đó,
con cháu đến viếng thăm, thắp hương chỉ lấy đất xung quanh đắp bổ sung vào
những chỗ đất bị sụt lỏ, không được trèo lên mộ, không được động thuổng, cuốc
vào.
Trong ba năm đó áo quan và thi thể đang trong thời kỳ tan rữa, đã xảy ra những
trường hỢp do không biết để phòng mà mồ mả bị sập. Sập mả, động mả mặc dù là
hiện tượng tự nhiên cũng gây cho tang gia nhiều điều lo lắng.
Theo tập quán lâu đời, dân ta lấy ngày giỗ (ngày mất) làm trọng, cho nên ngày
đó, ngoài việc thăm phần mộ, tùy gia cảnh và tùy vị trí người đã khuất mà cúng giỗ.
Đây cũng là dịp gặp mặt người thân trong gia đình trong dòng họ, họp mặt để tưởng
nhớ người đã khuất và bàn việc người sống giữ gìn gia phong.
Ngày giỗ theo âm Hán là húy nhật hay kỵ nhật, tức là lễ kỷ niệm ngày mất của
tổ tiên, ông bà, cha mẹ, cũng có nghĩa là ngày kiêng kỵ.
Nguyên ngày trước, “Lễ Giỗ” gọi là “Lễ chính kỵ”: Chiều hôm trước lễ chính kỵ
121
