Page 98 - Những Trạng Nguyên Đặc Biệt Trong Lịch Sử Việt Nam

... trong lick sử V iít N a m 99

LƯỠNG QUỐC TRẠNG NGUYÊN
NGUYỄN TRỰC

Lịch sử khoa cử Nho học nước ta đả có 46 vị
Trạng nguyên, trong đó, có 3 vị được phong là “Lưỡng
quốc Trạng nguyên”. Thứ nhất là Mạc Đĩnh Chi, thứ
hai là Nguyễn Trực, thứ ba là Nguyễn Đăng Đạo.

Đứng đầu trong bia Tiến sĩ Văn Miếu
Câu nổi tiếng nhất đánh giá về kẻ sĩ Việt Nam có lẽ
thuộc về Hàn lâm viện Đông các Đại học sĩ Thân Nhân
Trung khi viết: “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia.
Nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh và viíơn cao.
Nguyên khí suy thì thế nước yếu và xuống thấp. Bởi
vậy các đấng thánh đế minh vương chẳng ai không lấy
việc bồi diíỡng nhân tài, kén chọn kẻ sĩ, vun trồng
nguyên khí làm việc đầu tiên. Kẻ sĩ có mối quan hệ
thật là quan trọng đối với sự phát triển của đất nước.
Vì thế cái ý tôn trọng họ thật là vô cùng, nên đâ ban ân
sủng bằng khoa danh, lại gia thêm bằng tước trật, ơn
ban cho đả lớn, vẫn còn cho là chưa đù”. Đó là câu
khắc trên bia đề danh Tiến sĩ khoa Nhâm Tuất, niên
hiệu Đại Bảo thứ ba đời vua Lê Thái Tông. Tại khoa
thi năm 1442 này, tên tuổi cua Trạng nguyên Nguyễn
'rrực được ghi đầu tiên.
Trạng nguyên Nguyễn Trực tên chĩí là Công Dĩnh,
hiệu Hu Liêu. Ông sinh năm 1417, trong một dòng họ
nối đời khoa bảng. Cụ nội ông là Nguyễn Tử Hữu từng
giữ chức Hàn lâm viện thị giảng kiểm Thẩm hình viện