Page 100 - Những Trạng Nguyên Đặc Biệt Trong Lịch Sử Việt Nam

... trong lứh sứ V iít ĩ^am 101

“Triều nghị đại phu Hàn lâm viện học sĩ”. Năm Ất Sửu
niên hiệu Thái Hòa (1445) được đổi lại thành “Thiếu
trung khanh đại phu”, “Ngự sử đài ngự sử thị Đô úy”.
Nhưng Nguyễn Trực đã dâng biểu từ chối, khiến vua
Lê phải ra sắc dụ tới ba lần ông mới chịu nhận.
Ngoài ra, trong sự nghiệp của mình, Nguyễn Trực
còn từng giữ các chức: Thự trung thư lệnh, Tri tam
quán sự, đặc thụ Hàn lâm viện Thừa chỉ kiêm Tế
tửu Quốc Tử Giám Thăng Long.

Muốn nhà Minh biết tài học của dân ta
Sau ông được vua cử làm Chánh sứ sang nhà
Minh, gặp kỳ thi Đình, Trạng nguyên Nguyễn Trực
cùng với Phó sứ là Trịnh Thiết Trường muốn cho nhà
Minh biết đến tài học của dân ta, nên xin dự tlii được
vua Minh chấp nhận cho phép dự thi, khi vào thi cũng
phải chấp hành nội quy trường thỉ như các thí sinh
khác, khi chấm thi xong, khớp phách kết quả: Nguyễn
Trực đậu Trạng nguyên, Trịnh Thiết Trường đậu Bảng
nhãn, vua nhà Minh phải khen ngợi: “Đất nào cũng có
nhân tài” và phong cho Nguyễn Trực là “Lưỡng quốc
Trạng nguyên”. Trở về nước, cả hai ông đều được nhà
vua phong chức Thượng thư và ban thưởng tám chữ
vàng “Thành công danh Nam Bắc triều biên ngả” (công
danh cả hal nước đều hoàn thành).
Năm Giáp Tuất (1454), mẹ ông qua đời, ông xin
cáo queUi về quê chịu tang. Hằng ngày đọc sách và làm
thuốc không biết mỏi, ông còn mở trường dạy học, các
học sĩ bốn phương đến theo học rất đông, có tới hàng
nghìn. Nhiều bậc cự nho, danh sĩ khoa bảng đều từng